بیماری آسم چیست؟

امروزه بیماری های تنفسی مختلف به دلیل سرما و آلودگی هوا به خصوص در ایران شیوع بسیار زیادی دارند. این بیماری ها معمولاً به کمک تجهیزات پزشکی تنفسی مختلف مانند اکسیژن ساز، سی پپ، بای پپ، ونتیلاتور و نبولایزر قابل درمان و کنترل هستند. در این مقاله یکی از انواع بیماری های شایع تنفسی یعنی بیماری آسم را مورد بررسی قرار می دهیم.

بیماری آسم Asthma disease یک بیماری و اختلال بسیار شایع است که تقریباً از هر ۱۰ نفر یک نفر در دوره ای از زندگی خود به آن مبتلا می شود. این بیماری که مزمن یا طولانی مدت است، در طی زمان ثابت نمی ماند بلکه در زمان های مختلف تغییر می کند به طوری که فرد ممکن است روزهایی علائم بسیار کمی داشته باشد و در روزهایی نیز علائم بیماری وی بسیار شدید شود. این بیماری، بیماری مجاری هوایی ریه ها است که در آن راه های هوایی به محرک های مختلف حساس شده و موجب التهاب آن ها می شود. این التهاب که می تواند حملات مکرری را ایجاد کند علائمی مانند خس خس سینه، تنگی نفس، احساس فشار در قفسه سینه و سرفه دارد. در بیماری آسم، مجاری هوایی ریه باریک و متورم می شوند و مخاط اضافی تولید شده آن ها را مسدود می کند. اگر علائم بیماری خفیف باشد معمولا خود به خود برطرف می شود اما در صورتی که حملات آسم زیاد شده باشد بهتر است برای درمان آن سریعاً اقدام شود.

چه کسانی به بیماری آسم مبتلا می شوند؟

این بیماری در هر سنی ممکن است رخ دهد. در افرادی که مبتلا به انواع آلرژی هستند یا در معرض دود سیگار قرار دارند احتمال ابتلا به آسم بیشتر است. هم چنین تحقیقات نشان می دهند که زنان بیشتر از مردان به آسم مبتلا می شوند. علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست اما همان طور که گفته شد آلرژی، خطر ابتلا به آسم را افزایش می دهد. هم چنین عوامل محیطی مانند آلرژن ها، سموم و دود به خصوص برای نوزادان و کودکان که هنوز سیستم ایمنی آن ها کامل نشده است می تواند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهد.

علاوه بر این دو عامل ژنتیک و عفونت های تنفسی نیز در ابتلا به بیماری تاثیر دارند. اگر افراد خانواده بیمار سابقه ابتلا به آسم یا بیماری های آلژیک داشته باشند ممکن است خود فرد نیز به این بیماری مبتلا شود. عفونت های مختلف تنفسی که در اثر ویروس ها رخ داده اند و حالت حاد دارند به خصوص در ریه های در حال رشد کودکان می توانند منجر به آسم شوند.

بیماری آسم چه علائمی دارد؟

علائم آسم که بسیار واضح هستند شامل درد قفسه سینه یا حس سفتی در قفسه سینه، سرفه به خصوص هنگام شب، خس خس سینه و تنگی نفس هستند که در هر حمله ممکن است تمامی این علائم وجود نداشته باشند و در برخی موارد نشانه های مختلفی در زمان های مختلف تجربه شوند. در طول یک حمله آسم ممکن است اتفاقات زیر رخ دهند که علائم گفته شده را شدیدتر کنند:

– برونکو اسپاسم: در این حالت ماهیچه های اطراف راه های هوایی سفت و منقبض می شوند در نتیجه راه هوایی ریه باریک شده و نمی تواند هوا را به راحتی عبور دهد.

– التهاب مجاری تنفسی: در این حالت پوشش مجرای تنفسی متورم شده و از ورود راحت هوا به ریه یا خارج شدن آن جلوگیری می کند.

– تولید مخاط بیشتر: در حملات آسم، بدن مخاط بیشتری تولید می کند که این مخاط غلیظ، راه هوای ریه را مسدود می کند.

انواع بیماری آسم:

این بیماری انواع مختلفی دارد که بر حسب علت و شدت علائم آن تقسیم بندی می شود:

– دوره ای یا متناوب: این نوع آسم به صورت متناوب و دوره ای ایجاد می شود و برطرف شده و علائم آن از بین می روند.

– آسم پایدار: علائم به صورت خفیف، متوسط یا شدید در بیشتر مواقع با بیمار همراه هستند. تعداد دفعات بروز علائم می تواند شدت آن را مشخص کند. علاوه بر این، این که علائم آسم تا چه حد روی فعالیت های روزانه فرد تاثیر می گذارند شدت آسم پایدار را تعیین می نماید.

– آسم بیرونی یا آلرژیک: این نوع آسم در اثر آلرژی و وجود آلرژن های مختلف مانند کپک ها، گرده گیاهان و پوست حیوانات خانگی ایجاد می شود.

– داخلی یا غیر آلرژیک: عوامل مختلف مانند استرس، بیماری، آب و هوا و ورزش می تواند آسم غیر آلژیک را تشدید کند.

– آسم بزرگسالان که بعد از سنین ۱۸ سالگی شروع می شود.

– آسم کودکان که قبل از ۵ سالگی شروع می شود که ممکن است در نوزادان هم وجود داشته باشد و شایع تر از آسم بزرگسالان است زیرا ریه نوزادان و کودکان کامل شکل نگرفته و حساس تر از ریه بزرگسالان است.

– آسم ناشی از ورزش EIB: به این بیماری برونکو اسپاسم ناشی از ورزش نیز گفته می شود که در اثر ورزش، تنگی نایژه رخ می دهد و ماهیچه های تنفسی منقبض می شوند.

– آسم شبانه: این بیماری شب هنگام بروز می کند و می تواند خواب شبانه را مختل کند.

– آسم شغلی که برای افرادی رخ می دهد که در محل کار خود با مواد محرک در ارتباط هستند.

– آسم ناشی از آسپرین: آسپرین یکی از عوامل تحریک کننده است که ممکن است فرد به این دارو حساسیت داشته باشد. آسم ناشی از آسپرین در کودکان شایع تر است.

– سرفه‌ای CVA: در این بیماری، سرفه های خشک و مداوم وجود دارد و معمولاً سایر علائم آز مانند تنگی نفس دیده نمی شود.

– سندرم هم پوشانی آسم و COPD که ACOS نام دارد زمانی اتفاق می افتد که بیمار هم آسم و هم بیماری انسداد مزمن ریه داشته باشد. به این بیماری در ادامه مقاله اشاره می شود. این بیماری ها تنفس فرد را با مشکل روبرو می‌کنند.

روش های تشخیص بیماری آسم:

در صورتی که علائم کلاسیک آسم را تجربه کردید لازم است به پزشک متخصص ریه مراجعه کنید. پزشک با معاینات لازم، بیماری شما را تشخیص می دهد. در تشخیص بیماری دو روش زیر کمک کننده هستند:

– سوابق پزشکی بیمار: پزشک در مورد خانواده فرد و احتمال ابتلای آن ها به آسم سوال کرده و علائم خود بیمار را نیز بررسی می کند. بیمار لازم است اطلاعات کاملی در مورد سابقه آلرژی، اگزما و انواع بیماری های ریوی خود در اختیار پزشک قرار دهد. در بیماری اگزما بثورات پوستی ناهموار در اثر آلرژی ایجاد می شوند.

– تشخیص بیماری با استفاده از آزمایش های مختلف: در این شرایط با استفاده از تجهیزات مختلف و روش هایی مانند اسپیرومتری، علائم و شرایط بدنی بیمار بررسی می شوند. در اسپیرومتری تنگ شدن برونش ها و هم چنین میزان هوای بازدم بعد از یک تنفس عمیق و سرعت بازدم اندازه‌گیری می شوند. علاوه بر این پزشک ممکن است رادیوگرافی قفسه سینه، آزمایش خون و آزمایش پوست را نیز تجویز کند.

درمان بیماری آسم:

به منظور درمان یا کنترل بیماری آسم از روش‌ها و داروهای مختلفی استفاده می شود:

– درمان با برونکو دیلاتورها: این داروها عضلات اطراف مجاری تنفسی را شل می کنند و به مجاری تنفسی اجازه عبور هوا را می دهند. علاوه بر این باعث می شوند مخاط در راه‌های هوایی حرکت ساده تری داشته باشند و علائم بیمار تسکین داده شود. در شرایطی که آسم از نوع متناوب و مزمن باشد از این داروها استفاده می شود.

– داروهای ضد التهاب: این داروها تورم و ایجاد مخاط تنفسی را کاهش می دهند و باعث می شوند ورود و خروج هوا به ریه راحت تر انجام گیرد. این داروها لازم است به صورت روزانه به منظور کنترل بیماری یا پیشگیری از علائم آسم مزمن استفاده شوند.

– درمان بیولوژیک: در صورتی که علائم آسم به داروهای ذکر شده حتی دوزهای بالا و استفاده صحیح از دستگاه های استنشاقی مانند نبولایزر پاسخ ندهند لازم است از این درمان ها استفاده شود. لازم به ذکر است که در صورتی که بیمار داروهای خود را به صورت مرتب استفاده نکند و در معرض محرک های آسم قرار بگیرد بیماری وی تشدید می شود.

محرک‌های آسم:

محرک ها تحریک کننده ریه هستند و موجب حمله آسم می شوند. شناخت این محرک ها و توجه به این که بدن در مقابل کدام محرک ها واکنش نشان می دهد موجب می شود جلوگیری از حملات آسم آسان تر شود. محرک ها از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و عبارتند از:

– آلودگی هوا مانند دود آتش سوزی، آلاینده های کارخانه ها و اگزوز خودروها

– گرد و غبار موجود در هوا

– حیوانات خانگی

– دود تنباکو و سیگار

– آفات خانگی مانند سوسک و موش

– کپک

– ورزش

– مواد شیمیایی

– بوهای قوی.

کنترل بیماری آسم:

زمانی که ابتلا به بیماری آسم تشخیص داده می شود، توجه به این که چه چیزی محرک بیماری است و اجتناب از آن می تواند تا حد زیادی از حملات بیماری جلوگیری کند. با شناخت بدن و بیماری، فرد می تواند بیماری خود را تا حد زیادی مدیریت کند. کنترل آسم به این معنی است که بیمار بتواند کارهای روزمره و مورد علاقه خود را به صورت روتین انجام دهد، علائم کمتری داشته باشد، از داروهای تسکین دهنده کمتری استفاده کند و علائم بیماری موجب اختلال در خواب وی نشود.

برای کنترل علائم بیماری ممکن است پزشک استفاده از دستگاه پیک فلومتر را برای شما تجویز کند که موجب اندازه‌گیری بیشینه میزان جریان بازدمی می شود و عملکرد ریه را نشان می دهد. این دستگاه سرعت خارج کردن هوا از ریه ها را اندازه گیری می کند که بر طبق آن دوز داروهای استنشاقی تعیین می شوند. علاوه بر این، پزشک تشخیص می دهد که علائم بیماری کمتر یا بیشتر شده است.

در چه شرایطی باید به پزشک فوق تخصص آسم مراجعه شود؟

هنگامی که علائم بیماری آسم به صورت اورژانسی و شدید رخ دهد لازم است حتماً به پزشک متخصص ریه مراجعه شود. این علائم عبارتند از:

– سرفه بی وقفه

– احساس درد یا فشار در قفسه سینه

– تنفس بسیار سریع

– مشکل در صحبت کردن

– خس خس شدید هنگام تنفس

– ناخن ها و لب ها به رنگ آبی در بیایند که به خصوص در افرادی که پوست روشن دارند دیده می شود. در افرادی که پوست تیره تری دارند لب ها و لثه ها به رنگ سفید یا خاکستری در می آید.

– اضطراب یا وحشت بیمار

– صورت رنگ پریده و عرق کرده

– عدم بهبود حتی پس از استفاده از اسپری استنشاقی.

مقایسه آسم با بیماری انسداد مزمن ریوی COPD:

همان طور که قبل تر نیز ذکر شد بیماری آسم ممکن است با بیماری انسداد مزمن ریوی همراه باشد. در انسداد مزمن ریوی به یک بیماری اشاره نمی شود بلکه گروهی از بیماری های ریوی است که از میان آن ها می‌توان به آمفیزم و برونشیت مزمن آسمی اشاره کرد. تفاوت انسداد مزمن ریوی با آسم در عامل ایجاد کننده و محرک آن است. در بیماران مبتلا به COPD همواره علائم بیماری وجود دارد اما در بیماران آسمی ممکن است در اثر رعایت نکات مختلف و دریافت داروی مناسب علائم خاصی در فاصله حملات دیده نشود. ممکن است تشخیص این دو بیماری به درستی انجام نشود زیرا در بسیاری از موارد علائم شبیه به هم دارند و ممکن است بیماری که مبتلا به COPD است درمان آسم را دریافت کند. لازم به ذکر است که COPD در طولانی مدت می تواند تاثیر منفی تری بر قلب و سایر قسمت های بدن نسبت به آسم داشته باشد. در واقع بیماری جدی تری نسبت به آسم تلقی می شود.

جمع بندی:

بیماری آسم یکی از شایع ترین بیماری های سیستم تنفسی است که ممکن است در سنین مختلف به خصوص در کودکان و نوزادان رخ دهد. این بیماری به آسانی قابل تشخیص است و در صورتی که داروی مناسب با دوز مورد نیاز بیمار تجویز شده و به درستی استفاده گردد و هم چنین بیمار تا حد ممکن از محرک های آسم دوری کند امکان کنترل بیماری و جلوگیری از حملات شدید آن تا حد زیادی فراهم می شود. در صورتی که بیماری بسیار پیشرفته و مزمن باشد ممکن است علاوه بر داروها از تجهیزات پزشکی مختلف مانند نبولایزر، سی پپ و بای پپ کمک گرفته شود. این تجهیزات در وبسایت درمان شو ارائه می شوند و شما می توانید با راهنمایی کارشناسان سایت آن ها را تهیه نمایید.