عمل لوزه چیست؟

عمل لوزه یا Tonsillectomy یک عمل جراحی رایج در کودکان و بزرگسالان است که در آن، لوزه ها که دو غده کوچک بیضی شکل در پشت گلو هستند برداشته می شوند. عوامل مختلفی موجب نیاز به انجام این عمل جراحی می شوند مانند مشکلات تنفسی، عفونت مکرر لوزه ها و هم چنین آپنه خواب. این عمل زمانی انجام می شود که سایر روش های درمانی موثر واقع نشده باشند و زندگی فرد تحت تاثیر قرار گرفته بشد. در این مقاله به معرفی لوزه ها، دلایل و نحوه انجام عمل لوزه می پردازیم.

لوزه چیست؟

لوزه یا Tonsil غده کوچک بیضی شکلی است که در قسمت پشت گلو در هر دو طرف قرار گرفته است. این غده بخشی از سیستم ایمنی بدن به حساب می آید که از بدن در برابر انواع عفونت ها محافظت می کند. لوزه به خصوص در کودکان اهمیت زیادی دارد زیرا سیستم ایمنی بدن کودک در حال توسعه است. سلول های ایمنی تولید شده در لوزه ها با عوامل بیماری زایی که از طریق دهان و بینی وارد بدن شده اند مبارزه می کنند. در بسیاری از موارد ممکن است لوزه ها دچار عفونت شده و دردناک و متورم شوند که این حالت Tonsillitis یا تونسیلیت یا التهاب لوزه نام دارد. این بیماری می تواند علاومی مانند تب، گلو درد، قرمز شدن گلو و بلع سخت را به همراه داشته باشد و برای درمان آن نیاز به مراجعه به پزشک و مصرف دارو وجود دارد. در برخی موارد ممکن است دارو و سایر درمان ها موثر نباشند و پزشک، انجام عمل لوزه را لازم بداند. در عمل لوزه، تمام لوزه یا بخشی از آن برداشته می شود.

دلایل عمل لوزه:

به دلایل زیر، نیاز به عمل لوزه ایجاد می شود:

عفونت مکرر لوزه ها:

در شرایطی که عفونت لوزه ها یا تونسیلیت مزمن شده باشد و با دارو و انواع آنتی بیوتیک ها به طور کامل بهبود پیدا نکند و فرد را به صورت مکرر دچار درد و تب نماید، به خصوص در شرایطی که عمل بلع با مشکل رو به رو شده باشد لازم است این عمل انجام شود. به طور مثال اگر بیمار چندین بار در طول سال، که معمولا 5 تا 7 بار در نظر گرفته می شود، دچار عفونت لوزه شود نیاز به عمل لوزه وجود خواهد داشت.

مشکلات تنفسی:

با بزرگ شدن لوزه ها در بزرگسالان و به خصوص در کودکان، مشکلات تنفسی متعددی رخ می دهد که یکی از آن ها آپنه تنفسی است. در این حالت، با بسته شدن راه تنفسی بیمار به وسیله لوزه ها، قطع تنفس در طول خواب رخ می دهد که بسیار آزار دهنده بوده و علاوه بر این که خستگی و عدم تمرکز در طی روز را به همراه خواهد داشت، در صورت عدم درمان می تواند موجب بیماری های قلبی و مغزی پر خطری شود. زیرا در اثر آپنه، اکسیژن رسانی به بدن با مشکل رو به رو می شود. آپنه تنفسی در بسیاری از موارد با کمک دستگاه های سی پپ و بای پپ برطرف می شود. اما در صورتی که در اثر بزرگ شدن لوزه ها ایجاد شده باشد لازم است عمل لوزه انجام شود. در این بیماران، پس از انجام این عمل جراحی، کیفیت خواب به صورت چشمگیری بهبود پیدا کرده و خروپف نیز برطرف می شود.

مشکل در بلع:

با بزرگ شدن لوزه ها، عمل بلعیدن غذا و مایعات دچار اختلال می شود. در چنین شرایطی ممکن است لوزه ها به طور کامل برداشته شوند یا تنها با برداشتن بخشی از آن ها، کوچک تر شده و مسیر بلع بیمار را باز نگه دارند.

آبسه لوزه:

در برخی موارد در اطراف لوزه ها چرک ایجاد می شود که آبسه نامیده می شود و می تواند بسیار دردناک باشد و عمل بلع و تنفس را با مشکل رو به رو کند. در صورتی که این حالت با مصرف دارو درمان نشود، لازم است عمل جراحی برداشتن لوزه انجام شود.

لوزه های نامتقارن:

برخی عوامل از جمله تومور لوزه، موجب نامتقارن شدن لوزه ها و شکل غیر عادی آن ها می شود. در این حالت لازم است عمل لوزه انجام شود.

سنگ لوزه:

این بیماری تونسیلولیت یا Tonsil stone نام دارد که در آن، توده هایی از مواد زائد و باکتری در شکاف های لوزه ایجاد می شود و موجب نیاز به برداشتن لوزه می گردد.

انواع عمل لوزه:

برای برداشتن لوزه ها بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد که در این حالت از ماشین بیهوشی استفاده می شود. بنابراین هیچ گونه درد و ناراحتی در طول عمل لوزه نخواهد داشت. برای این عمل جراحی که حدود 30 تا 45 دقیقه طول می کشد از روش های مختلف استفاده می شود که به طور کل به صورت سنتی یا روش های مدرن انجام می شوند:

عمل لوزه به روش سنتی:

در این حالت از تیغ یا چاقوی جراحی برای برداشتن لوزه استفاده می شود که لازم است جراح، مراقب خون ریزی در حین این نوع جراحی باشد و از خون ریزی بیش از حد جلوگیری کند. تا 24 ساعت بعد از عمل جراحی، امکان خون ریزی لوزه وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکل از روش هایی مانند فشار دادن محل جراحی و شستن زیاد استفاده می شود. علاوه بر این ممکن است از بخیه یا سوزاندن سر عروق خونی به کمک حرارت استفاده شود.

دستگاه الکتروکوتر:

 در این روش از کوتر حرارتی یا الکتروکوتر استفاده می شود که دارای یک قلم مخصوص بوده که حرارت زیادی تولید می کند و موجب برش بافت و هم چنین انعقاد آن می شود. بنابراین در این روش به بافت های کناری آسیبی وارد نشده و در نهایت از خون ریزی زیاد نیز جلوگیری می شود.

لیزر یا فرکانس رادیویی:

این روش یکی از روش های مدرن جراحی لوزه است که در آن از انرژی لیزر یا امواج رادیویی استفاده می شود که لوزه ها به راحتی برداشته شده و هم زمان خون ریزی نیز کاهش داده می شود. در واقع به کمک لیزر، هم برش ایجاد شده و هم سر عروق خونی مسدود می گردد. لازم است توجه شود که در طول این نوع عمل، خونریزی کمتری ایجاد می شود اما احتمال خون ریزی بعد از عمل جراحی وجود دارد و لازم است مراقبت ها و کنترل های لازم انجام شود. علاوه بر این، در این روش بعد از عمل جراحی، بیمار درد کمتری را نسبت به روش سنتی تجربه می کند.

چاقوی هارمونیک:

در این روش از ارتعاشات اولتراسونیک برای برداشتن لوزه استفاده می شود که هم زمان از خونریزی نیز جلوگیری می کند.

برداشتن لوزه با دام:

در این عمل جراحی، از ابزار جراحی به نام دام یا تله استفاده می شود که در انتهای آن یک سیم حلقه ای نازک وجود دارد. پس از جدا کردن لوزه، این ابزار اطراف لوزه قرار می گیرد و آن را می بندد. به این طریق خونریزی کاهش پیدا می کند.

نکات مراقبتی بعد از عمل لوزه:

با وجود این که عمل لوزه در مدت زمان کمی انجام می شود لازم است ریکاوری کامل بیمار پس از عمل، تحت نظر کادر اتاق عمل انجام شود. به طور مثال لازم است فاکتورهایی مانند فشار خون، سطح اکسیژن خون و ضربان قلب اندازه گیری شوند که برای این کار از دستگاه های مانیتور علائم حیاتی، پالس اکسیمتر و فشارسنج کمک گرفته می شود. ممکن است بیمار تا یک یا دو هفته، گلودرد و درد هنگام بلع را تجربه کند که طبیعی است و به مرور بهبود پیدا می کند. برای کنترل درد می توان با مشورت پزشک از مسکن استفاده کرد. لازم است نکات زیر پس از عمل جراحی لوزه رعایت شوند:

– آب رسانی به بیمار پس از برداشتن لوزه ها اهمیت زیادی دارد. بیمار باید ابتدا مایعاتی مانند آب، یخ و آب گوشت مصرف کند. سپس می توان از غذاهای نرم مانند ماست، پوره سیب و پوره سیب زمینی استفاده کرد. از مصرف غذاهای تند و اسیدی یا غذاهایی که بافت زبر دارند باید خودداری شود زیرا می توانند بافت تحت عمل را تحریک کرده و موجب خون ریزی آن شوند.

– بیمار باید استراحت کند و فعالیت شدید نداشته باشد و سپس به تدریج و تحت نظر پزشک، به فعالیت های روزمره و هم چنین ورزش بپردازد.

– علاوه بر مسکن هایی که با تجویز پزشک برای کنترل درد استفاده می شوند می توان از کمپرس سرد روی گردن و گلو استفاده کرد که ناراحتی و تورم را کاهش می دهند. هم چنین ممکن است پزشک، قرقره کردن آب نمک را تجویز کند.

مدت زمان بهبودی پس از عمل لوزه چقدر است؟

بهبودی کامل بیمار معمولا 2 هفته طول می کشد که البته این مدت میانگین است و در افراد مختلف در سنین کودک یا بزرگسال متفاوت است. مواردی مانند شرایط بدنی، نوع عمل و عوارض ایجاد شده پس از عمل، بر روی مدت زمان بهبودی تاثیر می گذارند. بیماران یک تا دو روز پس از عمل، علائم زیر را تجربه می کنند:

– گلو درد

– تب خفیف

– خستگی

– گرفتگی صدا و مشکل در صحبت کردن

– بوی بد دهان.

سه تا پنج روز بعد از عمل، علائمی مانند گلودرد و خستگی ادامه خواهند داشت که ممکن است گلودرد در روز سوم و چهارم حتی بیشتر شود. در روزهای بعد، تا روز دهم، داشتن خونریزی مختصر طبیعی است زیرا پوسته ریزی در ناحیه لوزه ها رخ می دهد.

آیا عمل لوزه خطرناک است؟

لازم است دقت شود که در هر عمل جراحی، ریسک ها و عوارض مختلف وجود دارد اما انجام عمل فواید بیشتری نسبت به خطرات آن دارد. پس از عمل لوزه ممکن است عوارض زیر ایجاد شود که در صورت وجود آن ها لازم است با پزشک متخصص مشورت شود:

– عفونت

– تورم زبان و سقف دهان

– خون ریزی زیاد در حین عمل یا پس از آن.

عمل لوزه در بزرگسالان:

همان طور که قبل تر ذکر شد، این عمل جراحی در تمامی سنین انجام می شود. البته در کودکان معمول تر است اما در بزرگسالان نیز مواردی مانند عفونت مزمن لوزه، آپنه خواب و سایر مشکلات می توانند منجر به عمل جراحی شوند.

فواید عمل لوزه در بزرگسالان:

با انجام عمل لوزه در بزرگسالان و هم چنین در کودکان، عفونت های مزمن و مکرر از بین می رود. بیمار مشکلاتی مانند آپنه تنفسی را تجربه نخواهد کرد و علاوه بر بالا رفتن کیفیت خواب، سطح کیفیت زندگی نیز بهبود داده می شود.

آیا نداشتن لوزه روی سیستم ایمنی تاثیر می گذارد؟

با توجه به این که لوزه ها بخشی از سیستم ایمنی هستند، ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا با برداشتن آن ها سیستم ایمنی ضعیف می شود؟ تحقیقات نشان می دهند که با برداشتن لوزه ها، عملکرد سیستم ایمنی تغییر نکرده و ضعیف نمی شود. به خصوص در شرایطی که بیمار دچار عفونت مکرر لوزه می شده است، برداشتن لوزه تاثیر مثبت بر روی سیستم ایمنی دارد.

آیا عمل لوزه برگشت پذیر است؟

در طی عمل لوزه، معمولا لوزه ها به طور کامل برداشته می شوند. اما امکان رشد لوزه ها پس از عمل جراحی وجود دارد که البته قابل توجه و چشمگیر نیست و ممکن است رشد بسیار جزئی داشته باشد.

جمع بندی:

عمل لوزه به منظور جلوگیری از عفونت و درمان مشکلات تنفسی مانند آپنه در بزرگسالان و کودکان انجام می شود. این عمل جراحی بسیار ساده بوده و دوران نقاهت پس از آن چندان طولانی نیست. اما لازم است نکات مراقبتی پس از آن به خوبی انجام شود تا از عفونت و خون ریزی بافت جلوگیری به عمل آید. در انجام این عمل از دستگاه های مختلفی مانند الکتروکوتر و هم چنین در روند ریکاوری پس از آن از دستگاه هایی برای سنجش فشار خون، ضربان قلب و اکسیژن خون استفاده می شود. شما می توانید با راهنمایی کارشناسان وبسایت درمان شو این تجهیزات پزشکی را تهیه نمایید.