دستگاه ساکشن و کاربردهای آن
دستگاه ساکشن چیست؟
دستگاه ساکشن یا وکیوم پمپ یکی از پر کاربردترین تجهیزات پزشکی است که به منظور خارج کردن مایعات اضافی از بدن بیماران استفاده می شود. این وسیله بیشتر در محیط بیمارستان کاربرد داشته اما در منزل نیز برای بیماران تنفسی استفاده می شود. ساکشن با استفاده از یک سیستم مکش قوی عمل می کند و با ایجاد خلا یا فشار منفی مایعات اضافی از جمله خون و چرک و مخاط را از بدن خارج می کند. در عمل های جراحی از این وسیله استفاده زیادی می شود و به کمک آن خون و مایعات اضافی از محل جراحی خارج شده و دید بهتری برای جراح ایجاد می شود. در واقع در اتاق عمل یک ساکشن برای جراح و یک ساکشن برای متخصص بیهوشی قرار داده می شود. سایر کاربردهای ساکشن شامل خارج کردن مخاط، ترشحات و استفراغ از دهان و گلوی بیماران تنفسی است تا راحت تر نفس بکشند. استفاده از ساکشن در بیماران تنفسی از عفونت دستگاه تنفسی و ریه ها جلوگیری می کند. زیرا با خارج کردن مایعات زائد از رشد میکروارگانیزم ها جلوگیری می کند. بیشتر مدل های این دستگاه هم با باتری و هم با برق شهر عمل می کنند و به این صورت در مواقعی که دسترسی به برق ممکن نباشد یا برق قطع شده باشد نیز می توان به راحتی از این دستگاه استفاده کرد.
ساکشن ها دارای قیمت های متفاوت هستند و قیمت آن ها بستگی به میزان مکش، توان خروجی بالا و حجم مخزن جمع آوری مایعات آن ها دارد. یکی از نکات مهم در مورد دستگاه ساکشن قابلیت استریل شدن آن است. با توجه به این که این دستگاه دائما در تماس با مایعات و ترشحات اضافی بدن است که آلوده هستند، باید مرتب و پس از هر بار استفاده ضد عفونی شود. بنابراین باید به گونه ای ساخته شده باشد که به راحتی استریل شده و آسیب نبیند.
دستگاه ساکشن از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
دستگاه ساکشن دارای اجزای زیر می باشد:
– موتور الکتریکی
– پمپ خلا: خلا یا فشار منفی را ایجاد می کند.
– مولد فشار منفی
– لوله خلا یا کاتتر ساکشن: یک لوله انعطاف پذیر است و ترشحات را به طرف مخزن هدایت می کند.
– لوله هواکش یا آسپیراتور: از ورود مایعات به موتور و پمپ جلوگیری می کند. این لوله ها باید ضد جرقه باشند.
– فیلترهای تصفیه کننده یا فیلترهای باکتری
– مخزن جمع کننده مایعات: در ساکشن یک یا دو مخزن یا ظرف وجود دارد که مایعات در آن ها جمع شده و باید پس از ساکشن کردن خالی شوند.
– مانومتر: قسمتی است که میزان فشار و مکش ایجاد شده را نشان می دهد.
– پیچ های تنظیم مقدار مکش
– سر ساکشن
سر ساکشن ها دارای انواع مختلف هستند که بسته به نوع جراحی و نظر پزشک انتخاب شده و به لوله دستگاه وصل می شوند تا عمل مکش را انجام دهند. انواع سر ساکشن به شرح زیر می باشد:
Adson: این سر ساکشن دارای یک سوپاپ انگشتی برای تنظیم قدرت مکش است و برای خارج کردن خون و سایر مایعات از محل جراحی در جراحی های کرانیوتومی(بافت مغز) مورد استفاده قرار می گیرد. بلندی آن 6 یا 8 اینچ است.
Frazier: این مدل دارای انواع مختلف انحنا دار یا مستقیم، کوتاه یا بلند و فلزی یا یک بار مصرف بوده و برای تخلیه مقدار کمی از مایعات در جراحی های پلاستیک یا جراحی عروق محیطی استفاده می شود.
Poole: این سر ساکشن در مدل های انحنا دار یا مستقیم و فلزی یا یک بار مصرف ساخته شده و برای تخلیه سرم شستشو از قفسه سینه یا داخل شکم استفاده می شود.
Yankauer: این مدل سر ساکشن به صورت فلزی یا یک بار مصرف، با سوپاپ کنترل یا بدون سوپاپ و در سایز بزرگسال یا اطفال ساخته می شود و کاربرد آن در جراحی های دهان، شکم و قفسه سینه می باشد.
دستگاه ساکشن چه کاربردهایی دارد؟
پیش تر به کاربردهای کلی دستگاه ساکشن اشاره شد. در ادامه سایر کاربردهای دستگاه ساکشن ذکر شده اند:
– برداشتن محلول شستشو از محل زخم در کمترین زمان ممکن
– خالی کردن حفره های آبسه
– گرفتن تومور و برداشتن آن
– تشخیص محل خونریزی در جراحی به کمک خشک نگه داشتن ناحیه
– مکیدن بافت های آسیب دیده یا نکروتیک مغزی
– پاک کردن راه تنفسی بیمار
– کمپرس کردن رگی که دچار خونریزی شده
– تخلیه مایع مغزی-نخاعی از فضای زیر سخت شامه
– امور دندانپزشکی
– امور زیبایی
انواع مختلف دستگاه ساکشن:
ساکشن بر اساس ثابت بودن، میزان مکش، سیستم داخلی و هم چنین نوع کاربرد تقسیم بندی می شود. در ادامه هر کدام از این تقسیم بندی ها توضیح داده می شوند:
ساکشن های ثابت یا پرتابل:
– ساکشن ثابت یا سانترال یا مرکزی: ساکشن های ثابت در یک محل مشخص مانند سقف یا دیوار اتاق عمل نصب می شوند و به دلیل وزن و حجم زیاد به راحتی قابل جابجایی نیستند. مخزن های ساکشن ثابت ممکن است یک بار مصرف یا چند بار مصرف باشد.
– ساکشن پرتابل یا قابل حمل: این نوع ساکشن دارای باتری قابل شارژ بوده و به راحتی جابجا می شود. هم چنین نسبت به ساکشن ثابت سبک تر و کوچک تر است. این دستگاه ممکن است به عنوان ساکشن یدکی در محیط های درمانی استفاده شود تا در صورت عدم دسترسی به برق، جایگزین ساکشن ثابت شود. معمولا در ساکشن های پرتابل لوله ها، مخزن و کاتتر آن یک بار مصرف است. ساکشن پرتابل مناسب استفاده در منزل و آمبولانس نیز هست. در خرید این نوع ساکشن باید توجه داشت که مخزن آن گنجایش کافی برای چند بار ساکشن کردن را داشته باشد و هم چنین در صورت چند بار مصرف بودن به راحتی ضد عفونی شود.
این دستگاه بر حسب میزان خلا و مکشی که ایجاد می کند به 3 دسته تقسیم می شود:
– ساکشن با خلا بالا(فشار بیش از KPa 60): مناسب عمل های جراحی و محیط های درمانی
– ساکشن با خلا متوسط(فشار بیش از KPa 20): مخصوص عمل های جراحی سر پایی یا در مطب
– ساکشن با خلا پایین: مناسب بیماران تنفسی در منزل
تقسیم بندی ساکشن ها بر اساس سیستم داخلی:
– ساکشن دوار روغنی: این نوع ساکشن به دلیل تولید بخارهای روغنی مضر در فضای بیمارستان، دیگر استفاده نمی شود و منسوخ شده است.
– ساکشن دیافراگمی یا نوسانی: این ساکشن ها ظرفیت مکش کمتری نسب به مدل های دیگر دارند و معمولا در جراحی های حساس و سنگین به کار نمی روند.
– ساکشن سیلندر و پیستونی: این مدل دارای دو نوع دور بالا و دور پایین است و بهترین نوع ساکشن به حساب می آید و به آن ساکشن خشک نیز گفته می شود.
انواع دستگاه ساکشن بر اساس نوع کاربرد:
– ساکشن بیمارستانی: این وسیله در بخش های مختلف بیمارستان از جمله اتاق عمل استفاده می شود که خون و مخاط و مایعات اضافی را از محل تحت عمل جراحی خارج کرده و باعث می شود جراح راحت تر بتواند کار خود را انجام دهد. هم چنین می توان از ساکشن جراحی در بخش مراقبت های ویژه و اتاق بیهوشی برای خارج کردن ترشحات از راه هوایی بیماران استفاده کرد. این نوع ساکشن معمولا دارای دو مخزن است که باید حجم بالایی داشته باشند.
– ساکشن آمبولانسی: این ساکشن با استفاده از یک گیره در آمبولانس نصب شده و در صورت لزوم جابجا نیز می شود. در این ساکشن به دلیل زمان کم و سرعت بالایی که نیاز هست، از قطعات و مخزن یک بار مصرف استفاده می شود. زیرا زمان کافی برای استریل کردن قطعات وجود ندارد و باید به سرعت تعویض شوند. ساکشن آمبولانس با برق و باتری قابل شارژ کار می کند و معمولا عملکرد آن با باتری حدود 10 ساعت است. این دستگاه باید سبک و کوچک باشد و جای زیادی را به خود اختصاص ندهد. لازم به ذکر است که ساکشن آمبولانس دارای یک لامپ LED است که برای استفاده در محیط های تاریک به کار می رود.
– ساکشن اورژانس: این دستگاه در بخش اورژانس و برای بیماران بد حال استفاده می شود. این نوع ساکشن باید دو مخزن داشته باشد. زیرا ممکن است در شرایط اورژانسی زمان کافی برای تخلیه مخزن مایعات جمع آوری شده وجود نداشته باشد. لوله های این دستگاه از جنس سیلیکون هستند و به راحتی استریل می شوند. ساکشن اورژانس با برق و باتری کار می کند. بهترین حالت آن با استفاده از برق است و در واقع باتری فقط در مواقع خاص به کار می رود. ساکشن اورژانس نیز یک لامپ LED دارد که آن را برای استفاده در محیط های تاریک مناسب می سازد. معمولا استفاده از ساکشن اورژانس در مواردی است که بیمار در حالت کم اکسیژنی است و یا دچار اختلالات تنفسی شده باشد. به طور مثال در شرایطی که بیمار در حالت بیهوشی استفراغ کرده باشد و لازم است مجرای تنفسی وی پاک شود، یا حالتی که شخص دچار شوک آنافیلاکتیک(نوعی شوک در اثر آلرژی) شده و باید مجرای تنفسی ساکشن شود.
– ساکشن دستی: این دستگاه در مراکز درمانی، اورژانس و در منزل استفاده می شود و مانند ساکشن پرتابل کوچک و قابل حمل است. این وسیله بدون نیاز به برق و باتری عمل مکش را انجام می دهد. بیشترین کاربرد آن در مواقع اورژانسی است که دسترسی به برق و باتری وجود ندارد و بیمار باید سریعا احیا شود. این نوع ساکشن در مطب دندانپزشکی نیز استفاده می شود.
– ساکشن نوزادان: در مواردی ممکن است نیاز به ساکشن راه تنفسی نوزادان یا کودکان به خصوص در منزل وجود داشته باشد که در چنین شرایطی از این دستگاه استفاده می شود. اگر کودک دچار مشکل تنفسی شده باشد باید دستگاه تنفسی فوقانی وی ساکشن شود تا بتواند راحت نفس بکشد. این عمل به خصوص زمانی مهم است که ترشحات زیاد شده باشند و امکان عفونت دستگاه تنفسی وجود داشته باشد. این دستگاه کوچک بوده و به راحتی حمل می شود و قدرت مکش کمی دارد.
– ساکشن زیبایی: دستگاه ساکشن زیبایی در کلینیک ها و مطب های زیبایی استفاده می شود و برای لیپوساکشن(برداشتن چربی موضعی از شکم، باسن، ران، بازو، گردن و چانه از طریق مکش)، لیپولیز(لیزر کردن و ذوب چربی ها پیش از عمل لیپوساکشن) و لیپوماتیک(جدا کردن سلول های چربی با استفاده از امواج و ارتعاش و سپس خارج کردن با استفاده از مکش بدون تخریب چربی) به کار گرفته می شود.
مشکلات احتمالی در استفاده از ساکشن:
شخصی که عمل ساکشن را انجام می دهد اعم از پزشک، پرستار یا اشخاص دیگری که از بیمار مراقبت می کنند باید این عمل را با بیشترین دقت انجام دهد. زیرا ساکشن کردن عملی حساس است و ممکن است در صورت عدم دقت به بیمار آسیب بزند. این آسیب ها شامل موارد زیر می باشند:
– تحریک اعصاب
– سرفه های حمله ای
– آسیب مخاط
– تحریک اعصاب و عروق مرکزی و در نتیجه ایجاد آریتمی
– عفونت برای بیمار یا شخصی که عمل ساکشن را انجام می دهد.
– کاهش شدید فشار خون در اثر ساکشن بیش از حد خون و مایعات
– آتلکتازی یا چسبیدگی ریه ها
– تغییر فشار داخل جمجمه
– هیپوکسمی یا کاهش اکسیژن خون
هنگام انجام عمل ساکشن به چه نکاتی باید دقت کرد؟
– میزان ضرورت و نیاز بیمار بررسی شود.
– فرآیند ساکشن برای بیمار هوشیار تا حدودی توضیح داده شود.
– بیمار در پوزیشن مناسب قرار گیرد. اگر هوشیار است سر در زاویه 45 درجه باشد و اگر بیهوش است به صورت خوابیده و به پهلو باشد.
– استفاده از روش های استریل مناسب.
– انتخاب سایز مناسب کاتتر بسته به نوع ترشحات بیمار.
– زمان ساکشن: هر بار ساکشن کردن نباید بیش تر از 15 ثانیه طول بکشد و در صورت نیاز به ساکشن مجدد باید 20 تا 30 ثانیه فاصله وجود داشته باشد. در مجموع کل زمان ساکشن کردن باید کمتر از 5 دقیقه باشد.
– تنظیم فشار ساکشن پیش از شروع کار.
– لوله دستگاه پیچ نخورده باشد، سوراخ نباشد، داخل آن تمیز و فاقد گرفتگی باشد و در وضعیت مناسبی قرار گرفته باشد.
– هنگامی که مخزن جمع آوری مایعات تا قسمت علامت گذاری شده پر شد تخلیه شود.
– پیش از شروع کار باید دستگاه به برق وصل شده و با کشیدن مایعات به داخل آن از صحت عملکرد دستگاه مطمئن شد.
– پس از پایان ساکشن کردن باید تمام قسمت های قابل استریل شدن به خوبی و با مواد مخصوص ضد عفونی شوند.
هنگام خرید دستگاه ساکشن به چه پارامترهایی باید دقت شود؟
– قدرت مکش دستگاه و کیفیت موتور آن بالا باشد.
– دستگاه دارای تاییدیه های لازم مانند FDA یا CE باشد.
– توان خروجی بالا داشته باشد.
– مخزن جمع آوری مایعات دارای گنجایش بالا باشد.
– صدا و لرزش نداشته باشد.
– هزینه نگه داری و تعمیرات دستگاه پایین باشد.
– به راحتی تمام قسمت های آن استریل شود.
– لوله دستگاه از جنس ضد جرقه باشد و از موادی ساخته شده باشد که دچار گرفتگی و روی هم افتادگی نشود.
خرید دستگاه ساکشن در بازار تجهیزات پزشکی ایران:
انواع مختلف ساکشن در بازار تجهیزات پزشکی ایران وجود دارند. هنگام خرید این وسیله باید دقت شود که نوع ساکشن با توجه به هدف استفاده از آن انتخاب شود. هم چنین ساکشن باید قدرت مکش و توان خروجی بالا داشته باشد. صدای کم دستگاه و قابلیت ضد عفونی کردن سریع آن نیز از نکاتی است که باید مد نظر قرار بگیرند. شما می توانید با مراجعه به وبسایت فروشگاه درمان شو انواع مختلف ساکشن را مشاهده کرده و مناسب ترین مدل را خریداری نمایید.