گیاهخواری چیست؟

دلایل مختلفی برای گیاهخوار شدن افراد وجود که از میان آن ها می توان به سلامتی، اعتقادات مذهبی و اهمیت دادن به حقوق حیوانات اشاره کرد. علاوه بر این بسیاری از مردم معتقد هستند که آنتی بیوتیک ها و هورمون هایی که در نگه داری از حیوانات مورد استفاده قرار می گیرند تاثیرات بسیار بدی بر روی بدن ایجاد می کنند و بهتر است مصرف نشوند. هم چنین عده ای به دلیل جلوگیری از افراط در مصرف بیش از حد منابع طبیعی، تمایل به گیاه خواری دارند. لازم به ذکر است که برای گیاهخوار شدن، چه به صورت کوتاه مدت و چه بلند مدت و دائمی باید حتما با پزشک مشورت شود و هر کس بسته به شرایط بدنی خود تصمیم به گیاهخوار شدن بگیرد. در این مقاله انواع گیاه خواری و مزایا و معایب آن مورد بررسی قرار می گیرد.

انواع گیاهخواری:

به طور کلی رژیم گیاهخواری سبک غذایی است که در آن مصرف مواد غذایی با منبع حیوانی به طور کل یا به صورت محدود منع می شود. به همین دلیل انواع مختلفی از گیاهخواری تعریف می شود که بسته به این که کدام مواد غذایی منبع حیوانی مصرف می شوند یا کامل حذف می شوند این دسته بندی صورت می گیرد. انواع گیاه خواری عبارتست از:

– لاکتو وجترین(Lacto-vegetarian): این نوع گیاهخواران انواع لبنیات را مصرف می کنند اما در رژیم غذایی آن ها تخم مرغ وجود ندارد. خوراکی هایی مانند مایونز یا کیک و کوکی هایی که در آن ها از تخم مرغ استفاده شده در این گروه مصرف نمی شود.

– اوو وجترین(Ovo-vegetarian): این افراد هیچ نوع لبنیاتی مصرف نمی کنند اما تخم مرغ می خورند. معمولا در این نوع گیاهخواری از لبنیات گیاهی مانند شیر سویا، شیر بادام و توفو یا پنیر تهیه شده از سویا بیشتر استفاده می شود که به تامین پروتئین کمک می کند.

– لاکتو اوو وجترین(Lacto ovo-vegetarian): این گیاهخواران محدودیت کمتری نسبت به دو گروه قبل دارند و تخم مرغ و لبنیات مصرف می کنند. در واقع می توان گفت لاکتو اوو وجترین ها هیچ گونه گوشتی مصرف نمی کنند.

– نیمه گیاهخواری(Semi-vegetarian): نیمه گیاهخواران افرادی هستند که به صورت همیشگی گیاهخواری نمی کنند و معمولا سعی می کنند مصرف گوشت و محصولات حیوانی را کمتر کنند. به طور مثال ممکن است چند روز در هفته از مصرف گوشت مواد غذایی حیوانی خودداری کنند.

– گیاهخواری پاره وقت: این افراد معمولا گیاهخواری را به صورت دوره ای انجام می دهند. به طور مثال به مدت یک یا چند هفته یا چند ماه از خوردن محصولات حیوانی خودداری می کنند و سپس به رژیم غذایی هم چیز خواری باز می گردند.

– پسکتارین(Pescatarian): در این رژیم غذایی گیاهخواری، محصولات دریایی مانند ماهی، میگو و صدف، لبنیات و تخم مرغ مجاز است اما گوشت قرمز مرغ مصرف نمی شود.

– پولوتارین(Pollotarian): در این سبک گیاه خواری، علاوه بر لبنیات و تخم مرغ، گوشت مرغ و سایر طیور مصرف می شود اما گوشت قرمز و ماهی و محصولات دریایی مجاز نیست.

– پولوپسکتارین(Pollo-pescatarian): این افراد غیر پستاندارخوار نامیده می شوند به طوری که علاوه بر تخم مرغ و لبنیات، مرغ و ماهی نیز می خورند اما گوشت قرمز نمی خورند.

– کاملا گیاهخوار(Vegan): در این رژیم غذایی که وگان نام دارد هیچ گونه محصولات حیوانی مصرف نمی شود. به طور مثال عسل و ژلاتین نیز از رژیم غذایی حذف می شوند. علاوه بر این، این افراد از خرید چرم و ابریشم نیز خودداری می کنند. در اکثر موارد دغدغه این افراد احترام به حقوق حیوانات و محیط زیست است.

– فروگنیسم(Fruganism): در رژیم میوه خواری از میوه ها، دانه ها، حبوبات و مغزها استفاده می شود. این افراد معتقدند که گیاهان نیز به اندازه حیوانات محترم هستند و نباید به آن ها آسیبی وارد شود. بنابراین از میوه ها و محصولات گیاهی استفاده می کنند که اصطلاحا توسط گیاه رها شده است مانند میوه که از درخت جدا می شود. این افراد غذاهای پخته نیز مصرف می کنند.

– خام گیاه خواری(Raw vegan): این نوع گیاهخواری محدودترین نوع است که در آن مواد غذایی بیش از 45 درجه سانتی گراد گرم نمی شوند بنابراین کاملا خام به حساب می آیند. جوانه غلات و دانه های خیسانده شده در این سبک غذایی استفاده می شوند.

مزایای گیاه خواری:

مطالعات اخیر نشان می دهند که گیاه خواری مزایای بسیاری برای سلامتی بدن دارد و به طور قطع نمی توان گفت که بدن را با کمبودهای تغذیه ای مواجه می کند. امروزه استفاده از مواد غذایی گیاهی می تواند یک رژیم غذایی کافی برای بدن باشد و از بسیاری از بیماری ها نیز جلوگیری کند. بسته به این که چه نوع رژیم گیاهخواری مورد استفاده قرار می گیرد احتمال پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری های خاص را به همراه دارد اما لازم است دقت شود که در رژیم گیاه خواری از مصرف چربی و مواد قندی جلوگیری شود و صرفاً از مواد گیاهی سالم استفاده شود. به طور مثال رژیم غذایی گیاهخواری می تواند حاوی نوشابه، پیتزا و مواد قندی باشد که گیاه خواری به حساب می آید اما بسیار مضر است. به همین دلیل لازم است در گیاه خواری دقت شود که کالری مورد نیاز بدن دریافت شده و از غذاهای دارای چربی سالم و متعادل و هم چنین غذاهای مقوی که تمام ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن و هم چنین پروتئین بدن را تامین می کنند استفاده شود. در صورتی که در گیاه خواری این نکات رعایت نشوند و فرد صرف عدم مصرف مواد گوشتی از خوراکی های پر چرب و قندی زیادی استفاده نماید احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و دیابت نوع ۲ و سرطان افزایش پیدا می کند. در صورتی که این رژیم غذایی با رعایت اصول تغذیه ای باشد فواید زیر را به همراه دارد:

– کاهش فشار خون: انواع رژیم گیاهخواری به خصوص در رژیم هایی که از مصرف گوشت قرمز خودداری می کنند، کاهش فشار خون رخ می دهد و انواع بیماری مرتبط با فشار خون تا حد زیادی کنترل می شود.

– کاهش اوره: معمولا به منظور کاهش اوره و اسید اوریک، پزشکان رژیم غذایی گیاهخواری را به صورت پاره وقت تجویز می کنند که تا حد زیادی موثر است. البته در بسیاری از موارد مصرف گوشت محدود می شود و به طور کامل حذف نمی گردد.

– کنترل دیابت: با کمک رژیم های گیاه خواری می توان بیماری دیابت و میزان قند خون را تا حد زیادی کنترل نمود که ممکن است منجر به کاهش مصرف داروهای دیابت شود.

– کاهش وزن: معمولا روند لاغری و کاهش وزن با کمک گیاهخواری اصولی امکان پذیرتر می شود. البته لازم است پروتئین مورد نیاز بدن در این رژیم ها با دقت بیشتری دریافت شود.

معایب گیاهخواری:

همان طور که قبل تر نیز ذکر شد ممکن است با عدم رعایت اصولی رژیم گیاهخواری و یا طولانی مدت بودن آن، آسیب هایی به بدن وارد شود. معایب گیاه خواری عبارتند از:

– کمبود مواد مغذی در بدن: به واسطه حذف کامل یا بخشی از محصولات حیوانی، ممکن است مواد معدنی و ویتامین ها به طور کامل از گیاهان دریافت نشوند. به خصوص که برخی مواد مغذی از محصولات حیوانی راحت تر جذب بدن می شوند. بنابراین لازم است افراد گیاهخوار مرتبا آزمایش خون انجام دهند و از مکمل ها در کنار رژیم غذایی خود استفاده کنند. کمبود ویتامین B12، کلسیم، پروتئین و ویتامین D در افراد گیاهخوار بیشتر مشاهده می شود.

– کاهش تراکم استخوان: این مشکل بیشتر در شرایطی استفاده می شود که گیاهخواری در دوران کودکی و نوجوانی بدون دقت به مواد غذایی مصرفی انجام شود. در صورتی که جذب مواد غذایی دارای کلسیم در این سنین محدود شود افراد در بزرگسالی دچار پوکی استخوان می شوند.

– محدودیت انتخاب: معمولا افراد گیاهخوار با تنوع غذایی کمتری در محیط های مختلف مانند رستوران مواجه می شوند.

جمع بندی:

امروز انواع رژیم گیاه خواری به طور گسترده در جوامع مختلف توسط افراد انتخاب می شود و با رشد گیاهخواری، مواد غذایی گیاهی جدید که حاوی مواد مغذی هستند نیز تولید می شوند. برای رعایت رژیم گیاه خواری چه به صورت موقت و چه دائمی لازم است وضعیت بدنی فرد توسط پزشک متخصص بررسی شده و با انجام آزمایش خون سالیانه، انواع کمبودهای بدن مورد بررسی قرار گیرد تا آسیب جدی و جبران ناپذیر به بدن وارد نشود.