آشنایی با دستگاه سونوگرافی:
دستگاه سونوگرافی یکی از تجهیزات پرکاربرد در زمینه تصویربرداری پزشکی است. این دستگاه با استفاده از امواج فراصوت با فرکانس بالا(1.5 تا 15 مگاهرتز)، تصاویری از اندام های مختلف بدن مانند قلب، کبد، کلیه ها، رحم و تخمدان و دستگاه گوارش ارائه می دهد. علاوه بر این، این روش برای بررسی جنین در دوران بارداری نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه دارای یک پروب مخصوص است که بر روی بدن قرار گرفته و امواج را وارد بدن می کند، سپس امواج برگشتی را به سیستم پردازنده دستگاه انتقال داده و تصویر نهایی ایجاد می شود. دستگاه سونوگرافی کاملا بی خطر و غیر تهاجمی است و امواج آن نیز برای بدن و برای جنین هیچ خطری ندارند. به همین دلیل یک روش بسیار پرکاربرد و دقیق برای بررسی بدن و مشکلات مختلف آن است و از طریق آن انواع بیماری ها تشخیص داده می شوند.
این دستگاه در مقایسه با سایر روش های تصویربرداری پزشکی دارای مزایای بسیاری است مانند:
– هزینه کمتری نسبت به سایر روش ها دارد.
– پیچیدگی ای روش کمتر است.
– در استفاده از آن امواج و اشعه خطرناک وارد بدن نمی شود.
– قابلیت ایجاد تصویر Real time دارد که آن را به خصوص برای جراحی ها مناسب می سازد.
– غیر تهاجمی و بدون درد است.
اجزای دستگاه سونوگرافی:
1-پروب(Probe) یا مبدل: پروب قسمتی است که بر روی ناحیه مورد نظر قرار می گیرد و امواج را به بدن ارسال می کند. این امواج از بدن عبور می کنند و در برگشت مجددا توسط پروب دریافت شده و به پردازنده دستگاه منتقل می شوند. برای قرار دادن پروب یا مبدل روی بدن باید از یک ژل مخصوص استفاده شود. علت استفاده از این ژل این است که میان هوا و بافت بدن تفاوت امپدانس وجود دارد که موحب تغییر سرعت صوت شده و روی دقت و وضوح تصویر نهایی تاثیر می گذارد. این ژل، تفاوت امپدانس را کاهش داده و باعث ایجاد تصویر مناسب می شود.
2-مانیتور: این قسمت، اطلاعات به دست آمده از پروب را پردازش کرده و به صورت تصویر نمایش می دهد.
3-منبع تغذیه که برق مورد نیاز دستگاه را تامین می کند.
4-پرینتر: در نهایت پس از انجام سونوگرافی، تصاویر را می توان با استفاده از پرینتر بر روی کاغذ مخصوص چاپ کرد.
نحوه عملکرد دستگاه سونوگرافی:
امواج مورد استفاده در این دستگاه در واقع امواج صوتی هستند که ضرری برای بدن ندارند. فرکانس این امواج بسیار بالا است به همین دلیل قابل شنیدن توسط گوش انسان نیستند. اما ویژگی های صوت و صدا را دارند و در برخورد با بافت های بدن منعکس می شوند. این روش دردناک نیست و احساس ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کند. تنها ممکن است بیمار احساس لرزش خفیفی بر روی پوست خود داشته باشد که در اثر برخورد امواج با پوست است.
برای انجام سونوگرافی، ابتدا بر روی قسمت مورد نظر ژل مخصوص زده شده و سپس پروب روی آن قرار می گیرد. امواج وارد بدن می شوند، بافت های بدن انسان به دلیل تفاوت در شکل و حالت و اندازه، امواج را به صورت متفاوتی بازتاب می کنند. امواج در بعضی اندام ها بیشتر و در بعضی کمتر بازتاب می شود. این تفاوت، باعث می شود امواج برگشتی پس از تجزیه و تحلیل در سیستم دستگاه، نشان بدهند که در بدن چه نوع بافت و با چه اندازه ای وجود دارد و به این طریق بیماری تشخیص داده شود. این روش مناسب بافت های نرم است و برای تشخیص بیماری های استخوانی استفاده نمی شود. اما می توان با آن عضله، رباط و تاندون را نیز بررسی کرد.
موارد استفاده از دستگاه سونوگرافی:
– بررسی بیماری های زنان مانند فیبروم، کیست تخمدان، انواع عفونت های لگن، سرطان رحم و تخمدان.
– بررسی روند بارداری، تغییرات جنین، سقط جنین و بیماری های مربوط به جنین.
– معاینه پوست، پستان، غده تیروئید و غدد بزاقی.
– تشخیص بیماری های دستگاه ادراری مانند تومور کلیه، کیست کلیه، آبسه کلیه، بیماری های مثانه و پروستات.
– بررسی بیماری های دستگاه گوارش مانند عملکرد غیر طبیعی کبد، بزرگ سدن اندام ها درون شکمی، سنگ کلیه و کیسه صفرا و آنوریسم آئورت.
انواع دستگاه سونوگرافی:
دستگاه سونوگرافی از لحاظ ساختار به دو دسته مبله و پرتابل تقسیم بندی می شود:
– سونوگرافی مبله یا Stationary: این نوع سونوگرافی ثابت است و به راحتی حمل نمی شود و از آن در بیمارستان استفاده می شود.
– سونوگرافی قابل حمل یا Portable: این دستگاه قابل حمل بوده و از آن می توان در مطب زنان و زایمان یا برای کاربردهای دامپزشکی استفاده کرد.
دستگاه های سونوگرافی ممکن است تصویر رنگی یا سیاه و سفید داشته باشند که عمدتا سیاه و سفید هستند. علاوه بر تقسیم بندی فوق، بر اساس نوع عملکرد نیز می توان این دستگاه را به مدل های زیر تقسیم کرد:
1-سونوگرافی جنرال: در سونوگرافی معمولی یا جنرال، پروب مستقیما بر روی پوست بیمار و ژل مخصوص قرار می گیرد و تصاویری از درون بدن ارائه می دهد.
2-سونوگرافی ترانس واژینال: این دستگاه در معاینات زنان مورد استفاده قرار می گیرد و از داخل واژن، رحم و تخمدان ها تصویر ارائه می دهد. نوع پروب این دستگاه با سونوگرافی معمولی متفاوت است.
3-سونوگرافی تخصصی: این روش مانند سونوگرافی معمولی است اما برای معاینه در شرایطی که بیمار دارای مشکل مشکوک است مورد استفاده قرار می گیرد و تجهیزات آن از سونوگرافی جنرال پیچیده تر است.
4-سونوگرافی رنگی یا کالر داپلر: این نوع سونوگرافی برای بررسی حرکت بافت ها و اجزای متحرک بدن استفاده می شود مانند حرکت خون در رگ ها. بررسی حرکت خون در رگ های بدن اصلی ترین کاربرد این دستگاه است و در بیمارانی استفاده می شود که مشکل عروق خونی مانند عروق کرونر دارند. هم چنین لخته خون ایجاد شده در اثر سکته قلبی یا مغزی نیز توسط این روش تشخیص داده می شود. رنگ ها در این روش نشانگر سرعت و جهت جریان خون در یک قسمت مشخص هستند. سایر کاربردهای سونوگرافی کالر داپلر عبارتند از:
– تشخیص رگ های خونی مسدود شده در گردن، ساق پا و بازوها
– بررسی مشکلات وریدی مانند واریس
– بررسی وضعیت جریان خون پس از سکته مغزی
– بررسی جریان خون در کلیه ها
انواع پروب دستگاه سونوگرافی:
پروب های سونوگرافی در شکل ها و سایزهای مختلف وجود دارند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
1- پروب منحنی یا کانوکس(Convex) یا شکمی: در این پروب آرایش کریستال های پیزوالکتریک به صورت منحنی شکل است و شکل میدان نیز در آن منحنی و کروی است. دستگاه هایی که دارای این پروب هستند به منظور تصویربرداری عمقی استفاده می شوند. البته با افزایش عمق، رزولوشن تصویر کاهش پیدا می کند. این پروب در سونوگرافی شکمی بزرگسالان استفاده می شود. اما برای سونوگرافی شکمی اطفال از سونوگرافی میکرو کانوکس استفاده می شود. بسته به این که تصاویر دو بعدی یا سه بعدی باشند، نوع پرینتر و فرکانس امواج متفاوت است. در تصویربرداری دو بعدی پرینتر دستگاه گسترده است و فرکانس 2.5 تا 7.5 مگاهرتز است.
2- پروب خطی: این نوع پروب که پروب عروقی نیز نامیده می شود دارای کریستال های پیزوالکتریک خطی بوده و شکل میدان مغناطیسی آن مستطیلی است. این پروب فرکانس بالایی دارد. هرچه عمق تصویربرداری بیشتر باشد فرکانس امواج ارسالی کمتر است. به همین دلیل پروب های خطی که دارای امواج با فرکانس بالا هستند برای تصویربرداری از اندام های سطحی مانند پوست و عروق استفاده می شوند. اگر تصاویر دو بعدی باشند در این دستگاه از پرینتر گسترده با فرکانس 2.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود. این پروب برای تصویربرداری عروق زایی رگ های خونی، پستان، تاندون، تیروئید، آزمون های عروقی، اندازه گیری ضخامت چربی بدن و تصویربرداری حین اعمال جراحی استفاده می شود. اگر تصاویر سه بعدی باشند پرینتر گسترده است و از امواج 7.5 تا 12 مگاهرتز استفاده می شود.
3- پروب فازی: این نوع پروب دارای میدان مثلثی شکل است و دید وسیعی ندارد. میدان دید آن باریک بوده و برای سونوگرافی قلب، مغز و شکم استفاده می شود. پرینتر این پروب کوچک است و فرکانس آن 2 تا 7.5 مگاهرتز است.
علاوه بر موارد فوق، پروب های دستگاه در مدل های دو بعدی، سه بعدی و چهار بعدی ساخته می شوند که تفاوت زیادی با هم ندارند. تصاویر پروب دو بعدی صاف هستند اما در پروب سه بعدی و چهار بعدی تصاویر چند بعدی هستند و عارضه ها را دقیق تر نشان می دهند و باعث می شوند تشخیص ساده تر شود. پروب های سه بعدی از دو بعدی پیشرفته تر هستند و پروب های چهار بعدی برای اکوکاردیوگرافی جنین استفاده می شوند. البته ممکن است از آن برای بررسی قلب بزرگسالان نیز استفاده شود. سونوگرافی سه بعدی در تشخیص مشکلات آناتومیک جنین استفاده می شوند و تصاویر واضح تری از جنین در حال رشد ارائه می دهند. این روش دارای کاربردهای زیر است:
– تشخیص به موقع ناهنجاری های جنینی
– کمک به تصمیم در رابطه با ادامه بارداری در شرایطی که ناهنجاری وجود دارد
– کمک به تصمیم برای انجام جراحی های داخل رحم
– مشاهده تمام ارگان های جنین
ویژگی های دستگاه سونوگرافی مناسب:
1- دستگاه باید دقت بالایی داشته باشد.
2-تصاویر چاپ شده از دستگاه باید با کیفیت و یکنواخت باشند.
3- دستگاه نویزپذیری نداشته باشد.
برند آن معتبر و شناخته شده باشد و گارانتی و خدمات پس از فروش مناسب داشته باشد.
در صورتی که دستگاه در بیمارستان استفاده می شود باید با توجه به میزان استفاده انتخاب شود و دستگاه قدرتمندتری نسبت به سونوگرافی مورد استفاده در مطب باشد.
لازم به ذکر است که مهارت و تخصص شخصی که سونوگرافی را انجام می دهد و این که پروب در محل و زاویه مناسبی قرار بگیرد در مناسب بودن تصویر و وضوح آن تاثیر می گذارد.
برندهای معتبر سونوگرافی در وبسایت درمان شو:
دستگاه سونوگرافی یکی از روش های تصویربرداری پرکاربرد در حوضه تشخیص بیماری های مختلف است. این دستگاه بدون هیچ خطری تصاویر مناسب از قسمت های مختلف بدن به خصوص از بافت نرم ارائه می دهد و برای بررسی روند دوران بارداری و رشد جنین نیز استفاده می شود. سونوگرافی در مدل های مختلف ترانس واژینال، جنرال و تخصصی وجود دارد و تصاویر آن بسته به نوع پروب می توانند دو بعدی، سه بعدی یا چهار بعدی باشند. علاوه بر این از سونوگرافی کالر داپلر برای بررسی حرکت خون در عروق و تشخیص لخته خونی استفاده می شود. این دستگاه در مدل های پرتابل و مبله و در برندهای معتبر زیر در وبسایت درمان شو ارائه می شود:
– سونوگرافی GE: برند GE Healthcare یکی از بزرگترین تولید کنندگان دستگاه های تصویربرداری پزشکی به خصوص دستگاه سونوگرافی است که فعالیت خود را از سال 1994 آغاز کرده است. سیستم های اولتراسوند این شرکت در دو دسته سونوگرافی و اکوکاردیوگرافی وجود دارند. از معتبرترین دستگاه های سونوگرافی این برند سری GE Voluson هستند که بالاترین رتبه را به خصوص در بخش زنان و زایمان به خود اختصاص می دهند و بسیار پیشرفته و دقیق هستند. سونوگرافی های تولید این برند قیمت بسیار بالایی دارند که البته این قیمت ها با توجه به کیفیت بالا و عملکرد دقیق این دستگاه ها است. این شرکت سونوگرافی پرتابل نیز تولید می کند و انواع جیبی یا Handheld نیز دارد.
– سونوگرافی Philips: شرکت فیلیپس که در هلند واقع شده در زمینه های مختلف تجهیزات پزشکی فعالیت دارد. دستگاه سونوگرافی این شرکت کیفیت خیلی خوبی دارد و به صورت مبله و پرتابل تولید می شود.
– سونوگرافی Samsung Medison: این شرکت زیر مجموعه شرکت کره ای سامسونگ است و یکی از برترین برندهای تولید کننده دستگاه سونوگرافی در جهان به حساب می آید. دستگاه های این مجموعه به صورت مبله و پرتابل هستند و مناسب استفاده در مراکز تصویربرداری آموزشی و تشخیصی- درمانی می باشند.
– سونوگرافی مایندری Mindray: این برند چینی بوده و در سال 1991 تاسیس شده است. تولید دستگاه های تصویربرداری به خصوص دستگاه سونوگرافی یکی از فعالیت های این شرکت است که در بیش ار 190 کشور در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد. دستگاه های تولید شده توسط این برند دارای سیستم های ایده آل هستند و برای تصویربرداری عمومی، تصویربرداری از عروق و در بخش زنان و زایمان مورد استفاده قرار می گیرند.
– سونوگرافی Sonosite: این برند تولید شرکت VisualSonics است که از زیر مجموعه های هولدینگ Fujifilm می باشد که در سال 1999 تاسیس شد. این کمپانی سپس توسط شرکت Sonosite خریداری شد که در زمینه تولید سونوگرافی های پرتابل فعالیت می نماید.