سی پپ چیست؟
دستگاه سی پپ CPAP که مخفف Continuous Positive Airway Pressure است یک دستگاه کمک تنفسی خانگی از مشتقات دستگاه ونتیلاتور است که برای کمک به درمان بیماری های ریوی مانند آپنه تنفسی و خروپف استفاده می شود. این دستگاه در طول خواب، فشار هوای مثبت را به ریه بیمار وارد می کند و با باز نگه داشتن راه هوایی، بیمار را در انجام عمل دم یاری می دهد. آپنه تنفسی یکی از مشکلات ریوی در طول خواب است که باعث می شود راه هوایی بیمار بسته شده و قطع تنفسی رخ دهد. این بیماری بسیار شایع است و در صورتی که تعداد آپنه در طول خواب افزایش پیدا کند، اکسیژن رسانی به مغز کاهش پیدا کرده و باعث مشکلات قلبی و ریوی و هم چنین خستگی و عدم هوشیاری در طول روز می شود. دستگاه سی پپ برای درمان آپنه تنفسی به کار می رود و برای استفاده از آن لازم است ابتدا از بیمار یک تست خواب گرفته شود تا میزان فشار مورد نیاز برای باز نگه داشتن راه هوایی تعیین گردد.
کاربرد دستگاه سی پپ:
علاوه بر آپنه انسدادی، دستگاه سی پپ برای درمان مشکلات زیر نیز استفاده می شود:
– ادم ریوی: این بیماری و سایر بیماری هایی که ناشی از نارسایی قلبی هستند با استفاده از سی پپ درمان می شوند. در ادم ریوی، آب درون کیسه های هوایی کوچک ریه جمع می شود و تنفس فرد را با مشکل روبرو می کند. دستگاه سی پپ مایعات را از این کیسه های هوایی بیرون رانده و اکسیژن رسانی و تبادل گازها را بهبود می بخشد.
– نارسایی تنفسی هیپوکسمیک: در صورتی که توانایی ریه در دریافت اکسیژن کاهش پیدا کند نارسایی تنفسی هیپوکسمیک رخ می دهد. این مشکل در اثر عدم تطبیق خونرسانی با تهیه، پایین بودن فشار اکسیژن دمی، پایین بودن اکسیژناسیون مخلوط وریدی و وجود شانت رخ دهد.
– خروپف.
اجزای دستگاه سی پپ:
دستگاه سی پپ از قسمت های مختلفی تشکیل شده که به صورت کلی به بخش های زیر تقسیم می شوند:
– بدنه دستگاه
– فیلترها
– لوله خرطومی
– ماسک
– مرطوب کننده
– کابل برق
– کیف حمل و نقل.
عملکرد دستگاه سی پپ:
دستگاه سی پپ یک وسیله کوچک است که موتور آن هوای محیط را به درون خود کشیده و فشار آن را تا میزان مشخصی افزایش می دهد. این فشار طبق تجویز پزشک متخصص تعیین می شود و انسداد سیستم تنفسی بیمار را برطرف می کند. در ورودی دستگاه فیلترهایی وجود دارند که آلودگی و گرد و خاک را از هوای ورودی حذف می کنند. هم چنین در خروجی آن یک مرطوب کننده وجود دارد که هوایی که قرار است به ریه بیمار وارد شود را مرطوب می کند تا بیمار حس بهتری داشته باشد و از خشک شدن سیستم تنفسی وی جلوگیری به عمل آید.
هوای دارای فشار مناسب، با استفاده از یک لوله مخصوص به نام لوله خرطومی به ماسک سی پپ که بر روی صورت بیمار است رسیده و سپس به ریه وارد می شود. این ماسک دهان و بینی بیمار را کاملا می پوشاند. لازم به ذکر است که این دستگاه اکسیژن بیشتری به ریه بیمار وارد نمی کند و میزان اکسیژن آن همان مقداری است که در هوای محیط وجود دارد. در صورت نیاز باید در کنار این دستگاه از دستگاه اکسیژن ساز کمک گرفته شود.
خرید سی پپ:
هنگام خرید این دستگاه لازم است به نکات زیر دقت شود:
– شرکت و کشور سازنده دستگاه و کیفیت دستگاه اهمیت زیادی دارد.
– سنسورهای دستگاه باید حساس باشند و الگوی تنفسی را به خوبی تشخیص دهند.
– دستگاه باید مرطوب کننده داشته باشد.
– گارانتی و خدمات پس از فروش معتبر داشته باشد.
– داشتن کارت حافظه برای ذخیره اطلاعات دوره ای بیمار مانند الگوی خواب.
– کم صدا بودن دستگاه از اهمیت زیادی برخوردار است تا در زمان خواب مزاحمتی ایجاد نکند.
– وجود محافظ و کیف سفر می تواند امنیت دستگاه را در زمان جا به جایی تضمین کند.
– دستگاه باید به سیستم آلارم و زنگ هشدار مجهز باشد تا در زمان های لازم بتواند فرد را باخبر کند.
قیمت دستگاه سی پپ:
دستگاه های سی پپ بر اساس نوع و برند دستگاه، تجهیزاتی که به همراه دارند، ثابت یا پرتابل بودن آن ها قیمت های متفاوتی دارند. از سوی دیگر نوسان بازار تجهیزات پزشکی هم بر قیمت این دستگاه ها اثرگذار است. به همین دلیل برای اطلاع از قیمت دستگاه سی پپ علاوه بر مشاهده سایت درمان شو می توانید با کارشناسان ما تماس حاصل نمایید.
نحوه استفاده از دستگاه سی پپ:
همان طور که قبل تر نیز ذکر شد برای استفاده از این دستگاه لازم است ابتدا از بیمار تست خواب در کلینیک گرفته شود تا پزشک بتواند طبق آن فشار هوای مورد نیاز را تجویز نماید. با استفاده از این دستگاه راه هوایی بیمار در طول خواب باز می ماند و از خروپف و آپنه تنفسی جلوگیری می شود. تجربه استفاده از سی پپ و مدت زمان اثر آن برای هر کس متفاوت است. اما در همه موارد، به مرور بیمار حس بهتری پیدا می کند و از خواب آلودگی و خستگی وی در طول روز جلوگیری می شود. در صورتی که بیمار مدت طولانی تری لازم داشته باشد تا دستگاه موثر واقع شود، ممکن است توصیه شود در طول روز نیز چند نوبت از دستگاه استفاده شود.
برای استفاده از دستگاه سی پپ لازم است فرد در ابتدا از برقراری اتصال برق دستگاه اطمینان حاصل کند. پس از آن ماسک دستگاه را روی صورت خود قرار داده و کلید روشن/خاموش دستگاه را می زند تا ارتباط دستگاه برقرار شود. اگر دستگاه در حالت اتوماتیک باشد بعد از چند لحظه تنفس، فشار دستگاه به حالت تعیین شده می رسد. نمایشگر مقدار فشار ماسک را نشان می دهد. دستگاه های اتوماتیک چند دقیقه بعد از برداشتن ماسک از روی صورت به صورت خودکار خاموش خواهند شد؛ در غیر این صورت فرد باید دستگاه را به صورت دستی خاموش کند.
انواع دستگاه سی پپ:
دستگاه سی پپ که به طور معمول استفاده می شود دارای فشار هوای ثابت است و لازم است فشار آن طبق تست خواب بیمار تعیین گردد. اما یک مدل دیگر از این دستگاه نیز وجود دارد که اتو سی پپ(Auto CPAP) نامیده می شود و فشار آن متغیر است. برای استفاده از اتو سی پپ نیاز به گرفتن تست خواب وجود ندارد. سیستم این دستگاه به طور خودکار، عملکرد تنفس بیمار و تعداد و عمق آپنه های تنفسی را تشخیص می دهد و فشار مورد نیاز برای دم بیمار و باز ماندن راه هوایی را تامین می کند. این دستگاه در آپنه های انسدادی خواب که Positional هستند و در اثر قرار گرفتن بدن در وضعیت های مختلف کم و زیاد می شوند استفاده می شود. اتو سی پپ قیمت بالاتری نسبت به سی پپ دارد.
ماسک سی پپ:
ماسک سی پپ دارای مدل ها و اندازه های مختلف است که بسته به نیاز بیمار و راحتی وی انتخاب می شوند. این ماسک ها در 4 مدل بالش بینی، ماسک دهانی، ماسک بینی(Nasal) و ماسک صورت کامل(Full-Face) تولید می شوند و تفاوت هایی با هم دارند که طبق تجویز پزشک معالج برای بیمار تهیه می شوند.
ماسک باید علاوه بر کمک به بهبود وضعیت بیمار، راحتی کافی نیز برای وی داشته باشد و فشار بیش از حد به صورت وارد نکند. در ماسک هایی که کل صورت را می پوشانند و Full face نامیده می شوند، بخشی وجود دارد که روی پیشانی قرار می گیرد و باعث فیکس شدن ماسک بر روی صورت شده و از نشتی هوا نیز جلوگیری می کند. این ماسک برای بیمارانی استفاده می شود که در خواب از طریق دهان تنفس می کنند. این نوع ماسک نارسایی حاد تنفسی را نیز برطرف می کند.
در مقابل، ماسک نازال که بر روی بینی قرار می گیرد، برای کسانی استفاده می شود که فوبیای فضاهای تنگ دارند. در حین استفاده از این ماسک خوردن یا آشامیدن نیز امکان پذیر است. ماسک نازال پیلو که دارای بالشتک های کوچکی است که داخل بینی قرار می گیرند، صورت و چشمان را کمتر می پوشاند.
فواید استفاده از دستگاه سی پپ:
1- بهبود اکسیژن رسانی به مغز و سایر بافت های بدن.
2- کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی و حمله های قلبی.
3- باز ماندن آلوئول های ریوی.
4- افزایش انطباق پذیری ریه ها.
5- کاهش آتلکتازی ریه.
6- افزایش حجم ریوی.
7- کمک به کاهش فشار خون.
8- کاهش خواب آلودگی در طول روز.
چه مدت طول می کشد تا اثر استفاده از سی پپ را ببینیم؟
در استفاده از دستگاه سی پپ نمی توان زمان مشخصی را برای تاثیرگذاری آن تعیین کرد زیرا در افراد مختلف بسته به شرایط بدنی آن ها زمان اثرگذاری دستگاه متفاوت است. اما اگر بیمار به طور منظم از دستگاه استفاده نماید و هوای دارای فشار صحیحی را دریافت نماید، آپنه وی و هم چنین خروپف به سرعت بهبود می یابد و علائم بیماری به شکل چشمگیری کاهش پیدا می کنند. اما این که بیمار رضایت کامل از استفاده از دستگاه داشته باشد و در طول روز علائمی را تجربه نکند در افراد مختلف متفاوت است. در برخی بیماران ممکن است با یک شب استفاده از دستگاه نتیجه مثبت قابل توجهی ایجاد شود. اما در برخی بیماران چند روز طول می کشد تا به دستگاه و به خصوص ماسک آن عادت کنند و دستگاه اثربخشی لازم را داشته باشد.
آیا استفاده از دستگاه سی پپ عوارضی دارد؟
عملکرد سی پپ کاملا غیر تهاجمی است و به صورت کاملا ایمن آپنه انسدادی یا سایر مشکلات را برطرف می کند. اما در استفاده از این دستگاه ممکن است راه تنفسی بیمار خشک شود که منجر به گرفتگی بینی، عطسه، خشک شدن بینی و گلو و آبریزش بینی می شود. به منظور جلوگیری از مشکل باید حتما دقت شود که دستگاه مرطوب کننده داشته باشد تا هوای خروجی از دستگاه رطوبت کافی داشته باشد.
مشکلات رایج در استفاده از دستگاه سی پپ:
1- انتخاب اشتباه ماسک: در بسیاری از موارد ممکن است نوع ماسک یا اندازه آن به اشتباه انتخاب شود. برای انتخاب مدل و سایز مناسب باید حتما با پزشک مشورت شود. زیرا فرم صورت افراد با هم متفاوت است و نیاز آن ها به استفاده از سی پپ نیز فرق دارد.
2- مشکل در استفاده از دستگاه سی پپ: عادت کردن به دستگاه سی پپ ممکن است در ابتدا مشکل باشد. بهتر است ابتدا از ماسک برای مدت کوتاهی در حین مطالعه یا تماشای تلویزیون استفاده شود و اجازه داده شود کم کم عادت استفاده از آن ایجاد شود. این کار باید چند بار در طول روز انجام شود.
3- مشکل تحمل هوای فشرده: اگر دستگاه سی پپ دارای قابلیت Ramp باشد بر این مشکل غلبه می شود. این سیستم به بیمار اجازه می دهد که ابتدا با فشار کم شروع کند و سپس کم کم و به صورت خودکار فشار افزایش پیدا کرده و به میزان تنظیم شده برسد. پزشک می تواند زمان رمپ را تنظیم نماید.
4- خشکی مجاری تنفسی: یکی از مشکلات اساسی در استفاده از دستگاه سی پپ خشک شدن راه تنفسی و دهان است. به این منظور باید در دستگاه مرطوب کننده یا Humidifier وجود داشته باشد که با استفاده از تنظیمات دستگاه، میزان رطوبت دهان و مجاری تنفسی تعیین می شود.
5- احساس کلاستروفوبیا: کلاستروفوبیا یا هراس از فضاهای تنگ در بسیاری از افراد وجود دارد. برای برطرف کردن این مشکل باید ابتدا در حالت بیداری، ماسک بدون متعلقات و بندهای آن بر روی صورت قرار داده شود. پس از ایجاد حس راحتی، ماسک با بند وصل شود. سپس بدون بند، ماسک با لوله خرطومی به صورت وصل شود. در این حالت باید سی پپ با تنظیم مدت زمان Ramp روشن شود و بندهای ماسک وصل شوند. در نهایت بیمار باید سعی کند با ماسک بخوابد و تمرینات ریلکسیشن و کاهش اضطراب انجام دهد.
6- نشتی ماسک، سوزش یا زخم شدن پوست: در صورتی که ماسک به طور کامل روی صورت ننشسته باشد دچار نشتی می شود و باعث می شود حداکثر فشار هوای تنظیم شده به بیمار نرسد. علاوه بر این، پوست را ناراحت می کند و سبب خشکی چشم می گردد.
هشدارها و احتیاط ها:
– دستگاه سی پپ باید فقط با تجویز پزشک متخصص خریداری و استفاده شود.
– تنظیم و راه اندازی دستگاه و آموزش های لازم به بیمار باید توسط پزشک انجام شود.
– دستگاه نباید از فروشندگان غیر مجاز و غیر متخصص خریداری شود.
– لوازم جانبی سی پپ مانند ماسک باید استاندارد معتبر مانند CE داشته باشند.
– دستگاه نباید کج یا وارونه شود زیرا آب مرطوب کننده وارد موتور دستگاه شده و به آن آسیب می زند.
– هنگام حمل دستگاه نباید داخل مرطوب کننده آن آب وجود داشته باشد.
– فیلتر سی پپ باید هفته ای یک بار با آب معمولی شسته شده و پس از خشک شدن در دستگاه قرار داده شود.
– اگر دستگاه در حین کار صدای غیر معمول داشته باشد نباید از آن استفاده شود و باید با مرکز خدمات پس از فروش آن تماس گرفته شود.
– هنگام تمیز کردن دستگاه، سیم برق آن باید قطع باشد.
– سی پپ باید بر روی سطح صاف و هموار قرار داده شود و مسیر ورود هوا در پشت دستگاه بسته نباشد.
– از سی پپ در اتاقی که دمای بالاتر از 35 درجه دارد نباید استفاده شود. زیرا در این حالت ممکن است دمای هوای ورودی به دستگاه به بیش از 41 درجه رسیده و منجر به سوزش و آسیب مجاری تنفسی شود.
– دستگاه سی پپ باید دور از پرده، دستگاه تهویه هوا، رادیاتور و دستگاه های تولید باد گرم قرار گیرد. زیرا این دستگاه ها جریان هوایی تولید می کنند که می تواند کار دستگاه را مختل نماید.
نحوه تمیز کردن دستگاه سی پپ:
1- قاب دستگاه: پس از جدا کردن دستگاه از برق، می توان آن را با یک دستمال خشک و کمی مایع ضد عفونی کننده مانند آب و الکل تمیز نمود. سپس باید دستگاه کاملا خشک شود و بعد به برق اتصال داده شود.
2- فیلترهای ورودی: اگر فیلترها آلوده باشند دمای دستگاه بالا می شود. فیلترها باید هر هفته یا هر 10 روز چک شده و در صورت لزوم با آب معمولی شسته شوند. سپس خشک شده و در جای خود قرار داده شوند.
3- لوله خرطومی: این قسمت از دستگاه باید به صورت هفتگی تمیز شود. برای این کار لوله از دستگاه و ماسک جدا شده و با آب گرم و کمی مایع تمیز کننده شسته شود.
4- ماسک: ماسک باید هر روز یا حداکثر هفته ای یک بار تمیز شود. برای شستن ماسک نیز باید از آب گرم و کمی مایع تمیز کننده استفاده شود.
تفاوت دستگاه سی پپ و بای پپ:
دستگاه سی پپ یک فشار مثبت، ثابت و یک طرفه ایجاد می کند که این فشار به عمل دم در تنفس فرد کمک می کند و در زمان بازدم هم همان فشار وجود دارد. در دستگاه بای پپ این فشار به دو سطح متفاوت تقسیم می شود و در زمان بازدم کاهش پیدا می کند. با توجه به نتایج آزمایش ها و بررسی شرایط، پزشک تشخیص می دهد که فرد باید کدام یک از دستگاه ها را تهیه کند.
بهترین برندهای دستگاه سی پپ:
برندهای مختلفی در ساخت این دستگاه فعال هستند. نمونه هایی از این برندها در بازار تجهیزات پزشکی ایران موجود است که از جمله آن ها می توان موارد زیر را نام برد:
– سفام: یک برند فرانسوی است که بیشتر از سی سال در ساخت تجهیزات تنفسی و ICU خانگی قدمت دارد. دستگاه های سی پپ ساخته شده توسط این شرکت با تکیه بر تکنولوژی رمپ، استفاده از دستگاه را برای بیماران راحت تر می کنند.
– لوون اشتاین: دستگاه های این برند ساخت کشور آلمان است و به دلیل منوی ساده ای که برای کاربر دارد به یکی از برندهای محبوب برای استفاده خانگی از دستگاه های سی پپ تبدیل شده است.
– BMC: این دستگاه ها توسط کشور چین اما تحت لیسانس آلمان تولید می شوند. این دستگاه به سیستم روشن و خاموش شدن خودکار مجهز است و با شرایط بیمار تطبیق پیدا می کند.
– Apex: این برند محصول کشور تایوان است. دستگاه های اتو سی پپ این برند وزن بسیار کمی دارند و به راحتی قابل جا به جایی هستند.
– رزمد: این شرکت در آمریکا فعالیت می کند. دستگاه های شرکت رزمد علاوه بر وزن و حجم اندک، صدای بسیار کمی هم دارند که یکی از ویژگی های مهم برای دستگاه هایی است که در خانه استفاده می شوند.