دستگاه ونتیلاتور چیست؟
دستگاه ونتیلاتور که نام دیگر آن دستگاه تهویه مصنوعی یا تنفس مصنوعی است برای کمک به تنفس بیمارانی که خود قادر به تنفس کردن نیستند مورد استفاده قرار می گیرد. عمل تنفس با استفاده از ماهیچه هایی انجام می شود که با ایجاد فشار مثبت و منفی و تغییر حجم قفسه سینه، هوا را به ریه ها برده و از آن خارج می کنند. در صورتی که در اثر بیماری های مختلف، این عضلات و قسمت های مختلف سیستم تنفسی دچار مشکل شوند و بیمار به صورت موقتی یا دائم نتواند تنفس کند، لازم است از ونتیلاتور برای تنفس بیمار استفاده شود. این دستگاه در بخش مراقبت های ویژه بزرگسالان و اطفال و اتاق عمل به کار می رود.
دستگاه ونتیلاتور چه کاربردهایی دارد؟
عوامل مختلفی بر روی قابلیت تنفس بیماران تاثیر می گذارد مانند انواع مشکلات و التهاب های ریوی، یا عمل های جراحی طولانی مدت که در حین آن یا پس از آن بیمار نمی تواند تنفس کامل انجام دهد. سایر مشکلاتی که باعث عدم تنفس صحیح بیمار می شوند عبارتند از:
– عمل قلب باز که پس از آن بیمار باید به مدت 6 تا 24 ساعت به دستگاه ونتیلاتور وصل شود تا از هیپوکسمی جلوگیری به عمل آید.
– افزایش فشار داخل جمجمه.
– هیپوکسمی شدید که نتوان آن را با استفاده از اکسیژن تراپی با اکسیژن ساز درمان کرد.
– بیماری های حاد تنفسی که امکان تنفس کامل را از بیمار می گیرند.
– آپنه تنفسی در اثر ضایعه مغزی یا استفاده از داروهای خاص.
– ابتلا به ویروس کرونا و نیاز به بستری شدن بیمار در بخش مراقبت های ویژه.
– بیماری هایی مانند میاستنی گراو و گیلن باره یا شکستن حداقل دو دنده که باعث فلج شدن عضلات تنفسی و اختلال در حرکت قفسه سینه می شوند.
در حالتی که این مشکلات برای بیمار رخ داده باشد و قادر به تنفس کامل نباشد، بیمار پریشان حال شده، میزان تنفس وی زیاد شده و دی اکسید کربن خون افزایش می یابد. هم چنین تعداد تنفس در دقیقه که در حالت عادی 15 بار در دقیقه است به 28 بار می رسد. از این رو پزشک و کادر درمان آگاه می شوند که بیمار نیاز به اتصال به دستگاه ونتیلاتور دارد. هدف از استفاده از ونتیلاتور این است که در کنار درمان های دارویی، بیمار زنده نگه داشته شود و هم چنین در سریع ترین زمان ممکن از دستگاه جدا شود. بنابراین ونتیلاتور یک وسیله درمانی نیست بلکه یکی از تجهیزات پزشکی کمکی به حساب می آید. ونتیلاتور باید زمانی مورد استفاده قرار گیرد که هیچ روش دیگری به درمان بیمار کمک نمی کند.
انواع دستگاه ونتیلاتور:
– ونتیلاتور ثابت و پرتابل: ونتیلاتور ثابت بزرگ و سنگین بوده و با برق عمل می کند. این دستگاه مناسب استفاده در بیمارستان در بخش های مراقبت ویژه و اتاق عمل می باشد. در مقابل، ونتیلاتور پرتابل سبک و کوچک است و به راحتی انتقال داده می شود. این دستگاه هم در منزل و هم در آمبولانس استفاده می شود و قابلیت عملکرد با برق و باتری دارد. هم چنین در شرایط بحرانی در بیمارستان های صحرایی و صنعتی و مکان هایی که احتیاج به امدادرسانی دارند به کار می رود.
– ونتیلاتور نوزادان و اطفال: این دستگاه که همانند ونتیلاتور پرتابل بزرگسالان است و قابلیت های آن را دارد برای نوزادان و اطفال در بخش مراقبت های ویژه که قادر به تنفس نیستند مورد استفاده قرار می گیرد.
– سی پپ و بای پپ: این دو دستگاه از مشتقات دستگاه ونتیلاتور هستند و در درمان آپنه تنفسی و سایر بیماری ها و التهاب های ریوی مورد استفاده قرار می گیرند. در شرایطی که آپنه بیمار در مراحل اولیه است پس از گرفتن یک تست خواب از بیمار از سی پپ استفاده می شود. سی پپ دارای یک نوع اتوماتیک به نام اتو سی پپ است که بدون نیاز به تست خواب، به طور خودکار سیستم تنفس بیمار را بررسی کرده و هوای دارای فشار مناسب را به ریه وارد می کند و به بیمار در انجام عمل دم کمک می کند. در مقابل، دستگاه بای پپ در شرایط حادتر استفاده می شود و فشار مناسب برای دم و بازدم را ایجاد می کند.
اجزای دستگاه ونتیلاتور:
با استفاده از ونتیلاتور، تنفس بیمار منظم شده و راه هوایی وی باز نگه داشته می شود. علاوه بر این اکسیژن کافی نیز به ریه ها می رسد. این دستگاه از قسمت های زیر ساخته شده است:
– ترالی برای حمل دستگاه و ماسک و لوله آن.
– صفحه نمایش که تنظیمات و اطلاعات را نشان می دهد.
– کمپرسور برای فشرده کردن هوا.
– میکسر به منظور ترکیب کردن هوا و اکسیژن.
– مرطوب کننده: هوای دارای فشار بالا در این قسمت گرم و مرطوب می شود تا حس بهتری برای بیمار ایجاد کند و از خشک شدن راه تنفسی جلوگیری شود.
– در کنار دستگاه از یک نبولایزر نیز استفاده می شود که داروهای قابل استنشاق را به ریه بیمار می رساند.
عملکرد دستگاه ونتیلاتور:
دستگاه ونتیلاتور می تواند هوا را با اکسیژن بیشتر ترکیب کند و به بیمار انتقال دهد. سپس دی اکسید کربن را از ریه ها خارج می کند. در تنظیمات دستگاه، فشار هوا و میزان اکسیژن مورد نیاز بیمار و هم چنین سرعت و حجم تنفس مشخص می شود. سپس لوله دستگاه به بیمار متصل می گردد. این لوله در دهان یا بینی قرار می گیرد. اما اگر لازم باشد بیمار بیشتر از یک هفته به دستگاه متصل باشد، از روی گلو یک سوراخ ایجاد شده و لوله از طریق نای وارد می شود. بیمار ممکن است چند ساعت تا چند سال به دستگاه وصل باشد. لوله، فشار مثبت و منفی را به ریه انتقال می دهد و هم چنین هوای ترکیب شده با اکسیژن را به ریه رسانده و هوا و دی اکسید کربن را خارج می کند.
قیمت دستگاه ونتیلاتور:
همان طور که قبل تر نیز ذکر شد این دستگاه مدل های مختلفی دارد و بسته به پرتابل یا ثابت بودن و هم چنین مناسب بودن برای بزرگسالان یا اطفال، قیمت گذاری می شود که این قیمت ها تحت تاثیر نوسان دائمی بازار تجهیزات پزشکی تغییر می کنند. مدل ها و قیمت های دستگاه ونتیلاتور در وبسایت درمان شو عرضه شده اند. علاوه بر این، کارشناسان سایت آماده ارائه مشاوره برای خرید بهتری دستگاه ونتیلاتور می باشند.
بهترین برندهای ونتیلاتور:
انواع دستگاه ونتیلاتور و مشتقات آن توسط برندهای معتبر با بالاترین کیفیت ممکن تولید می شوند. مهم ترین و محبوب ترین این برندها شامل رزمد، Tbird، LTV و لوون اشتاین می باشند که دستگاه های تولید شده آن ها عملکرد مناسب در کمک به تنفس بیمار دارند و برای طولانی مدت نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
خرید دستگاه ونتیلاتور:
هنگام خرید این دستگاه باید دقت عملکرد بخش های مختلف آن به خصوص سنسورها به خوبی بررسی شوند. زیرا سنسورها شرایط فعال شدن هشدارهای صوتی و تصویری را بررسی می کنند. علاوه بر این ایمنی کافی برای بیمار باید ایجاد شود و تنظیمات مختلف دستگاه از جمله سطح اکسیژن خون باید به راحتی انجام گردد.
پارامترهای دستگاه ونتیلاتور:
– FIO2: میزان اکسیژنی که در هر دم به سیستم تنفسی بیمار انتقال می یابد.
– نرخ Rate: تعداد تنفس در هر دقیقه که توسط ونتیلاتور به بیمار اعمال می شود.
– حجم جاری Tidal Volume: حجم هوای ورودی به ریه در هر تنفس.
– فشار اوج دمیPeak inspiratory pressure (PIP): بالاترین فشار ورودی به ریه در حالت دم که با واحد CmH2O اندازه گیری می شود.
– حساسیت Sensitivity: این بخش به تنفس آگاهانه بیمار یا تلاش وی برای تنفس حساس است و در صورتی که تشخیص داده شود بیمار می خواهد تنفس کند، اعمال تنفس کمکی به بیمار فعال می شود.
– ماکزیمم جریان Peak Flow: جریان هوایی که در هر تنفس به ریه ها وارد می شود.
– زمان دم و بازدم Inspiratory and expiratory time: زمان یک چرخه کامل تنفس که معمولا دو یا سه برابر زمان دم است.
– محدودیت Limit: محدود کردن حجم، زمان و فشار تنفس توسط دستگاه.
– چرخه تنفس Cycling: چرخه های Volume cycled، Time cycled یا Flow cycled.
مدهای ونتیلاتور:
– A/C یا Assist/control: این مد فشار یا حجم تنفس در دستگاه با توجه به تنظیمات نرخ تنفس اعمال می شود.
– CPAP یا Continuous positive airway pressure ventilation: تمام مراحل تنفس توسط خود بیمار انجام شده و درصد اکسیژن اعمال شده و حجم و فشار هوای تکمیل کننده تنفس بیمار توسط دستگاه تنظیم می شود. دستگاه می تواند در صورت نیاز فشار مثبت برای تنفس راحت تر بیمار اعمال کند.
– SIMV یا Synchronized intermittent mandatory ventilation: دستگاه با تنفس آگاهانه بیمار هماهنگ می شود و ترکیبی از تنفس بیمار و تنفس توسط دستگاه ایجاد می گردد.
– PC یا PCV یا Pressure control ventilation: این مد در A/C و SIMV استفاده می شود و مقدار مشخصی از فشار در دم اعمال می شود.
– PS یا PSV یا Pressure support ventilation: این مد در حالت های CPAP و SIMV استفاده شده و در آن فشار دم تنظیم می شود. تفاوت آن با مد قبلی این است که پس از پر شدن ریه ها از هوا، دم متوقف شده و جریان تا میزان مشخص شده در دستگاه کاهش می یابد.
– PEEP یا Positive end expiratory pressure: مقداری فشار مثبت در پایان دم به ریه ها اعمال می شود تا ریه ها کاملا بسته نشوند.
آلارم های دستگاه ونتیلاتور:
در ونتیلاتور هشدارهای صوتی و تصویری وجود دارد که کادر درمان را از وضعیت بیمار آگاه می کند. این هشدارها و آلارم ها عبارتند از:
– Ext. Battery lost: قطع شدن سیم باتری خارجی دستگاه.
– Low battery: شارژ باتری کمتر از 20% باشد. در این حالت باید دستگاه سریعا به برق وصل شود تا باتری شارژ گردد.
– Empty battery: باتری کمتر از 5% که دستگاه باید سریع به برق وصل شود.
– Mains disconnect: قطع شدن سیم برق.
– Connect circuit: جدا شدن مدار تنفسی بیمار از دستگاه یا اشتباه وصل شدن آن.
– Change circuit: مدار تنفسی بیمار اشتباه انتخاب شده است.
– Prox. P. Lost: قطع سنسور فشار.
– Low pressure: جدا شدن یا اشتباه وصل شدن مدار تنفسی.
– High pressure: مسدود شدن یکی از اجزای مدار تنفسی. در این حالت باید از دستگاه ساکشن استفاده شود و پس از چک شدن مدار تنفسی، در صورت خمیدگی صاف شود.
– Low Vti or low Vte: حجم کم دم و بازدم.
– High Vti: حجم بالای دم.
– Tech [n]: هشدار فنی که n نوع آن را مشخص می کند.
– Turbine: از کار افتادن توربوفن.
– Temp out of range: خیلی زیاد یا خیلی کم بودن دمای باتری داخلی.
– Check date and time: پایین بودن سطح شارژ باتری حافظه.
نکات مهم هنگام استفاده از دستگاه ونتیلاتور:
– دستگاه ساکشن و آمبوبگ باید در کنار دستگاه وجود داشته باشند و اطرافیان از نحوه استفاده آن ها آگاه باشند.
– بیمار و خانواده وی آموزش های لازم را ببینند.
– حالت های بیمار از جمله درد، اضطراب و صدای تنفس باید مرتب چک شود.
– تنظیمات دستگاه از جمله سطح اکسیژن خون باید مرتب چک شوند.
– هنگام اتصال لوله دستگاه به بدن بیمار باید از صدمه به بافت های مختلف به خصوص دندان ها جلوگیری شود.
استفاده از ساکشن همراه با ونتیلاتور:
همان طور که قبل تر ذکر شد در چند روز ابتدایی استفاده از ونتیلاتور بیماران انتوبه می شوند اما پس از چند هفته لازم است از لوله اندوتراکئال یا تراکئوستومی استفاده شود. در صورتی که از این سیستم برای اتصال بیمار به دستگاه ونتیلاتور استفاده شود و لوله تراشه درون نای بیمار قرار بگیرد نیاز به دستگاه ساکشن وجود دارد تا در صورت لزوم ترشحات را خارج نماید. استفاده از ساکشن باید تنها در صورت نیاز باشد و به صورت منظم نباید ساکشن انجام شود. در اثر ساکشن کردن ممکن است اکسیژن خون بیمار افت پیدا کند. بنابراین لازم است قبل و بعد از عمل ساکشن، اکسیژن تراپی انجام شود. استفاده از ساکشن در کنار ونتیلاتور باید در کوتاه ترین زمان ممکن باشد و فشار آن نیز در پایین ترین سطح ممکن تنظیم شود.
جلوگیری از عفونت ونتیلاتور:
یکی از عوارض متداول دستگاه تهویه مکانیکی، پنومونی یا عفونت ریوی است که به منظور جلوگیری از آن لازم است موارد زیر رعایت شود:
– در صورتی که شرایط بیمار مناسب باشد بالا تنه بیمار باید در زاویه 30 تا 45 درجه نسبت به تخت قرار داده شود.
– بهتر است مقدار آرام بخش بیمار به صورت روزانه کاهش داده شود.
– باید بررسی شود که بیمار آمادگی خارج کرده لوله در اسرع وقت را دارد یا خیر. به این منظور باید به علائم حیاتی، امکان تنفس خود به خودی بیمار و مقدار گازهای شریانی توجه شود.
– از مسدود کننده هیستامین-2 مانند فاموتیدین به منظور جلوگیری از زخم معده استفاده شود.
– از دستگاه فشرده سازی متناوب به منظور پیشگیری از ترومبوز وریدی عمیق استفاده شود.
– از کلرهگزیدین به منظور مراقبت های دهانی استفاده شود.
– به منظور جلوگیری از عفونت های دهانی و دور شدن باکتری از ترشحات دهان، لازم است حداقل 2 بار در روز دندان های بیمار تمیز شده و هر 2 تا 4 ساعت از مرطوب کننده دهانی استفاده شود.