دستگاه ساکشن:
دستگاه ساکشن که آسپیراتور یا وکیوم پمپ هم نامیده می شود، ابزاری مکنده است که برای خارج کردن مایعات اضافی مانند مواد عفونی، خلط یا خونابه از بدن بیمار استفاده می شود. این دستگاه که یکی از پرکاربردترین تجهیزات پزشکی است بیشتر در بیمارستان ها به خصوص اتاق عمل استفاده می شود اما در مواردی به صورت خانگی نیز به کار می رود. در بعضی بیماران ممکن است راه تنفسی توسط خون، بزاق، مخاط، مایعات و ترشحات دیگر بسته شده و احتمال خفگی وجود داشته باشد. در این شرایط ساکشن با ایجاد خلاء و فشار منفی مایعات اضافی را از بدن خارج می کند. در عمل های جراحی هم عملکرد این دستگاه باعث می شود خون و مایعات اضافی از محل جراحی خارج شده و دید بهتری برای جراح فراهم شود.
کاربردهای دستگاه ساکشن:
علاوه بر کاربردهای کلی مطرح شده، ساکشن موارد استفاده دیگری هم دارد:
– تشخیص محل خونریزی در جراحی به کمک خشک نگه داشتن ناحیه.
– انتقال جرقه الکتروکوتر به ناحیه خونریزی و کشیدن دودهای حاصل از کوتریزاسیون.
– برداشتن محلول شستشو از محل زخم در کمترین زمان ممکن.
– تخلیه مایع مغزی- نخاعی از فضای زیر سخت شامه.
– کمپرس کردن رگی که دچار خونریزی شده.
– خالی کردن حفره های آبسه.
– گرفتن تومور و برداشتن آن.
– پاک کردن راه تنفسی بیمار.
– امور دندانپزشکی.
– امور زیبایی.
دستگاه ساکشن از چه اجزایی تشکیل شده است؟
– موتور الکتریکی.
– پمپ خلاء(که خلاء یا فشار منفی ایجاد می کند).
– مولد فشار منفی.
– لوله خلاء یا کاتتر ساکشن(یک لوله انعطاف پذیر که ترشحات را به طرف مخزن هدایت می کند).
– لوله هواکش یا آسپیراتور(این لوله ها که ضد جرقه هم هستند از ورود مایعات به موتور و پمپ جلوگیری می کنند).
– فیلترهای باکتری یا فیلترهای تصفیه کننده.
– مخزن جمع کننده مایعات(مایعات جمع آوری شده در یک یا دو ظرف در دستگاه وارد می شوند که پس از انجام عمل ساکشن باید مخازن را تخلیه کرد).
– مانومتر(میزان فشار و مکش ایجاد شده توسط این قسمت نشان داده می شود).
– پیچ های تنظیم مقدار مکش.
– منبع تغذیه(هم می تواند برق شهری باشد هم دستگاه می تواند با باتری کار کند).
انواع سر ساکشن:
سر ساکشن برای انجام عمل مکش به لوله دستگاه متصل می شود. این قسمت انواع مختلفی دارد که بسته به نظر پزشک و نوع جراحی انتخاب می شود و عبارتند از:
– Adson: این سر ساکشن یک سوپاپ انگشتی برای تنظیم قدرت مکش دارد. بلندی آن 8 اینچ است و در جراحی های کرانیوتومی یا بافت مغز برای خارج کردن خون و سایر مایعات استفاده می شود.
– Frazier: این مدل، خود شامل انواع مختلفی مانند انحنا دار یا مستقیم، کوتاه یا بلند و فلزی و یک بار مصرف است. این سر ساکشن در جراحی های پلاستیک و عروق محیطی و خارج کردن مقدار کمی از مایعات استفاده می شود.
– Poole: برای تخلیه سرم شست و شو از قفسه سینه یا داخل شکم از این سر ساکشن استفاده می شود. این مدل در انواع فلزی یا یک بار مصرف و انحنادار یا مستقیم ساخته می شود.
– Yankauer: این سر ساکشن در سایز بزرگسال یا اطفال و به صورت فلزی یا یک بار مصرف و همین طور با سوپاپ کنترل و بدون سوپاپ کنترل ساخته می شود. این مدل در جراحی های دهان، جراحی های شکم و قفسه سینه کاربرد ارد.
انواع دستگاه ساکشن:
دستگاه های ساکشن را بر اساس مواردی چون کاربرد، ثابت بودن یا قابل حمل بودن، قدرت مکش و سیستم داخلی می توان به گروه های مختلفی تقسیم بندی کرد که در ادامه به آن ها پرداخته می شود:
انواع ساکشن بر اساس قابلیت جابجایی:
– ساکشن ثابت: این دستگاه که سانترال یا مرکزی هم نامیده می شود در ابعاد مختلفی ساخته می شود. پمپ این دستگاه ثابت است و از راه لوله ها و سیستم بیمارستانی به مخزن هایی که به صورت ثابت به مکانی مشخص مثل سقف یا دیوار نصب می شوند می رسد. میزان مکش این نوع دستگاه بر اساس نظر پزشک تنظیم می شود و ممکن است یک بار مصرف یا چند بار مصرف باشد.
– ساکشن پرتابل: این نوع دستگاه قابل حمل است و باتری قابل شارژ دارد و نسبت به دستگاه های ثابت سبک تر و کوچک تر است. این مدل در حجم های مختلفی ساخته می شود و سرعت عمل بالایی هم دارد. در این ساکشن ها لوله ها، مخزن و کاتتر معمولا یک بار مصرف بوده و مناسب استفاده در منزل یا آمبولانس هم هست. میزان ایجاد خلاء و فشار منفی در این دستگاه ها بر اساس رایط بیمار و تشخیص پزشک تنظیم می شود. مخزن ساکشن های پرتابل یا قابل حمل باید گنجایش چند بار ساکشن کردن را داشته باشد این مخازن معمولا یک بار مصرف هستند و در صورت چندبار مصرف بودن باید به راحتی ضدعفونی شوند.
انواع دستگاه ساکشن بر اساس سیستم داخلی:
– ساکشن دوار روغنی: این نوع دستگاه به دلیل تولید بخارهای روغنی مضر در فضای بیمارستان، از رده خارج شده و دیگر استفاده نمی شود.
– ساکشن دیافراگمی یا نوسانی: این دستگاه ها هنوز تولید می شوند اما ظرفیت مکش کمتری نسب به مدل های دیگر دارند و معمولا در جراحی های حساس و سنگین به کار نمی روند.
– ساکشن سیلندر و پیستونی: این ساکشن ها دو نوع “دور بالا” و “دور پایین” دارند. به آن ها ساکشن خشک هم گفته می شود و در واقع بهترین نوع ساکشن محسوب می شوند.
انواع ساکشن بر اساس میزان خلاء و مکش:
– ساکشن با خلاء کم: مناسب بیماران تنفسی در منزل.
– ساکشن با خلاء متوسط(فشار بیشتر از 20 KPa): مخصوص جراحی های سرپایی یا در مطب ها.
– ساکشن با خلاء بالا( فشار بیشتر از 60 KPa): مناسب عمل های جراحی و محیط های درمانی.
انواع دستگاه ساکشن بر اساس نوع کاربرد:
– ساکشن بیمارستانی: این نوع ساکشن ها که به آن ها ساکشن جراحی یا اتاق عمل هم گفته می شود در بخش های مختلف بیمارستان مانند بخش مراقبت های ویژه یا اتاق بیهوشی هم برای خارج کردن ترشحات استفاده می شود. این دستگاه ها اغلب به دو مخزن مجهز هستند تا ظرفیت بالایی داشته باشند.
– ساکشن اورژانس: این ساکشن ها در بخش اورژانس بیمارستان ها و برای بیماران بدحال که کمبود اکسیژن دارند یا دچار اختلالات تنفسی شده اند استفاده می شوند. داشتن دو مخزن برای این دستگاه ها الزامی است زیرا ممکن است در شرایط اورژانس، زمان کافی و مطلوب برای تخلیه مخزن مایعات جمع آوری شده وجود نداشته باشد. این دستگاه در بهترین حالت با برق کار می کند اما باید شرایط استفاده از باتری هم برای آن فراهم باشد تا در مواقع خاص که امکان اتصال به برق وجود ندارد بتوان از آن استفاده کرد. لوله های این دستگاه از جنس سیلیکون است که بتوان آن ها را به راحتی ضدعفونی کرد. این ساکشن ها یک لامپ LED هم دارند که دستگاه را برای استفاده در تاریکی مجهز می کند.
– ساکشن های آمبولانسی: این دستگاه ها به وسیله یک گیره در آمبولانس نصب می شوند. در این ساکشن ها به دلیل زمان کم و سرعت بالایی که در شرایط حساس نیاز هست، از مخزن و قطعات یک بار مصرف استفاده می شود. این دستگاه به وسیله برق یا باتری کار می کند و حدودا 10 ساعت به وسیله باتری می توان با آن کار کرد. این دستگاه لامپ LED دارد و باید کوچک و سبک باشد تا جای زیادی را اشغال نکند.
– ساکشن دستی: این نوع ساکشن مثل ساکشن های پرتابل، کوچک و قابل حمل است. این دستگاه بدون نیاز به برق باتری عمل می کند و معمولا در مواقعی که بیمار باید سریع احیاء شود و دسترسی به برق یا باتری وجود ندارد استفاده می شود.
– ساکشن دندان پزشکی: از نوع ساکشن های دستی و از تجهیزات ضروری در کلینیک های دندان پزشکی هستند و در مراحل مختلف دندان پزشکی باعث کاهش ترشحات دهان بیمار می شوند.
– ساکشن نوزادان: این دستگاه کوچک و قابل حمل است و قدرت مکش کمتری دارد. اگر نیاز باشد مجرای تنفسی نوزادان یا کودکان به خصوص در خانه ساکشن شود از دستگاه مخصوص به نوزادان استفاده می شود. انجام این کار به خصوص در زمان زیاد شدن ترشحات ضرورت پیدا می کند چون در این صورت امکان عفونت دستگاه تنفسی وجود دارد.
– ساکشن زیبایی: این دستگاه همان طور که از نام آن پیدا است در کلینیک های زیبایی استفاده می شود. برداشتن چربی های موضعی از شکم، باسن، ران، بازو، غبغب و… از طریق مکش انجام می شود. از دستگاه ساکشن زیبایی هم چنین برای حذف چربی ها از طریق لیزر پیش از عمل ساکشن که به آن لیپولیزر گفته می شود استفاده می شود. از دیگر کارکردهای این دستگاه می توان به جداسازی سلول های چربی و خارج کردن آن از بدن از طریق تولید ارتعاش که به آن لیپوماتیک یا پیکرتراشی هم گفته می شود، اشاره کرد.
قیمت دستگاه ساکشن:
قیمت انواع ساکشن بر اساس میزان مکش، نوع کاربرد، نوع منبع تغذیه و حجم مخزن آن تعیین می شود. لازم به ذکر است که نوسانات مداوم بازار تجهیزات پزشکی بر روی قیمت گذاری این کالا تاثیر می گذارد. وبسایت درمان شو انواع مدل ها و قیمت های دستگاه ساکشن را ارائه می دهند و کارشناسان سایت نیز اطلاعات مورد نیاز را در اختیار خریداران قرار می دهند.
بهترین برندهای ساکشن:
انواع مدل ها و برندهای دستگاه ساکشن در بازار تجهیزات پزشکی عرضه می شوند. معتبرترین این برندها شامل یوول، Cami، نکسومد، HSP و زنیت مد می باشند که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند و متناسب با استانداردهای لازم تولید می شوند.
خرید دستگاه ساکشن:
هنگام خرید دستگاه ساکشن باید دقت کرد که دستگاه تاییدیه های لازم مانند FDA یا CE را داشته باشد و همین طور هزینه نگه داری از دستگاه بالا نباشد. علاوه بر این باید به نکات زیر نیز دقت شود:
– به نیاز بیمار و محل به کار گیری دستگاه توجه شود.
– قدرت و مکش دستگاه بالا باشد.
– توان خروجی بالایی داشته باشد.
– میزان صدا و لرزش دستگاه تا حد امکان کم باشد.
– دستگاه باید قابلیت ضدعفونی کردن را داشته باشد.
– جنس لوله های دستگاه طوری باشد که گرفتگی ایجاد نکند و ضد جرقه باشد.
نکات مهم در استفاده از دستگاه ساکشن:
– دستگاه روی سطح بدون شیب و مقاوم قرار بگیرد.
– میزان ضرورت و نیاز بیمار بررسی شود.
– برای بیمار هشیار بهتر است در مورد نحوه انجام کار توضیحاتی ارائه شود.
– بیمار در پوزیشن مناسبی قرار بگیرد. اگر بیهوش است به پهلو خوابانده شود و اگر هشیار است سر در زاویه 40 درجه باشد.
– قبل و بعد استفاده از دستگاه ساکشن، دست ها و قسمت هایی از دستگاه که قابلیت ضدعفونی شدن دارند با با استفاده از روش های مناسب استریل شوند.
– کاتتر مناسب باید بسته به نوع ترشحات بیمار، سن بیمار و فشار دستگاه انتخاب شود.
– قبل از استفاده از دستگاه ساکشن در عمل های جراحی با مکش محلولی به داخل دستگاه باید از سلامت و درستی عملکرد دستگاه اطمینان حاصل کرد.
– لوله دستگاه تمیز و فاقد گرفتگی باشد، پیچ نخورده و سوراخ نباشد.
– قبل از شروع کار فشار ساکشن تنظیم شود.
– هربار ساکشن کردن باید در زمانی کمتر از 15 ثانیه تمام شود و در صورت لزوم به تکرار، 20 تا 30 ثانیه وقفه وجود داشته باشد و کل زمان ساکشن بیشتر از 5 دقیقه نباشد.
– هنگامی که مخزن تا قسمت مشخص شده پر شد، تخلیه شود.
– پزشک یا اپراتوری که فرآیند ساکشن را انجام می دهد از عینک، شیلد و دستکش استفاده کند.
عوارض احتمالی در استفاده از دستگاه ساکشن:
– سرفه های حمله ای
– آریتمی
– تحریک اعصاب
– آسیب مخاط
– کاهش فشار خون در اثر ساکشن بیش از حد و مایعات
– آتلکتازی یا چسبندگی ریه ها
– تغییر فشار داخل جمجمه
– هیپوکسمی یا کاهش اکسیژن خون.