دستگاه اکو:
دستگاه اکوکاردیوگرافی یا دستگاه اکو یکی از تجهیزات تصویربرداری است که به آن سونوگرافی قلب نیز گفته می شود. این دستگاه برای بررسی وضعیت و سلامت قلب و عروق استفاده می شود و با استفاده از آن می توان تمام قسمت های قلب از جمله حفره ها، دریچه ها، عروق و عضلات را بررسی کرد. هم چنین می توان ضربان قلب، میزان خون ورودی به قلب، میزان خون خروجی از آن و ضخامت دیواره های قلب را اندازه گرفت. این دستگاه نیز مانند دستگاه سونوگرافی، با استفاده از امواج فراصوت با فرکانس بالا عمل می کند که کاملا بی ضرر هستند. دستگاه اکوی قلب، تصاویر را به صورت تک بعدی، دو بعدی و سه بعدی ایجاد می کند و به کمک آن نقص ها و بیماری های مختلف قلب تشخیص داده می شود.
اجزای دستگاه اکوکاردیوگرافی:
دستگاه اکو از قسمت های زیر تشکیل شده است:
– پروب: پروب دستگاه امواج فراصوت را به پوست ناحیه قفسه سینه وارد می کند. این امواج به قسمت های مختلف قلب برخورد کرده و سپس بازتابیده می شوند. این امواج بازگشتی مجددا توسط پروب دریافت می شوند و پس از تقویت شدن به دستگاه انتقال می یابند تا پردازش شوند. پروب ها در انواع زیر ساخته می شوند:
– پروب Phased Array یا آرایه فازی که دارای فرکانس 5 تا 10 مگاهرتز است. این پروب به عنوان پروب اصلی و عمومی دستگاه استفاده می شود.
– پروب TEE که برای معاینات با دقت بالاتر و به صورت داخلی استفاده می شود. به این صورت که از طریق مری وارد شده و مانند دستگاه آندوسکوپی، از دیواره قلب تصویربرداری انجام می دهد. این پروب تصاویر واضح تری ارائه می دهد.
– پروب اطفال
– کنترل پنل دستگاه که تنظیمات از طریق آن انجام می شود.
– مانیتور: صفحه نمایش یا مانیتور دستگاه باید رزولوشن بالایی داشته باشد و می تواند تصاویر را به صورت دو یا سه بعدی نشان دهد. مانیتور دارای بازوهای قابل تنظیم است که دستگاه را در موقعیت مناسب دید پزشک قرار می دهند.
– چاپگر: پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج به دست آمده حاصل از عملکرد قلب بیمار با استفاده از چاپگر بر روی کاغذ مناسب چاپ می شوند.
نحوه استفاده از دستگاه اکوکاردیوگرافی:
دستگاه اکو نسبت به سایر تجهیزات تصویربرداری دارای فرآیندهای تشخیصی کمتر و کاربردهای محدودتری است. برای انجام تست اکو لازم نیست بیمار در بیمارستان بستری شود بلکه این تست به آسانی و در زمان کوتاه در مطب پزشک متخصص قلب انجام می شود. این دستگاه دارای حساسیت بالا است و باید نکات لازم در استفاده از آن رعایت شوند تا دستگاه دچار مشکل نشود. پروب دستگاه باید پس از پایان کار با استفاده از دستمال مرطوب و بدون الکل تمیز شود. علاوه بر این، سیم ها و کابل های دستگاه نباید در هم تنیده شوند و باید جایگاه مشخصی داشته باشند. برای استفاده از دستگاه، بیمار به مدت 15 الی 20 دقیقه بر روی تخت دراز می کشد و پس از اینکه ژل مخصوص بر روی پوست بیمار قرار داده شد، پروب بر روی بدن گذاشته شده و در قسمت قلب حرکت داده می شود.
کاربرد دستگاه اکو:
معمولا برای بررسی ساختار قلب و عملکرد آن از دستگاه اکو استفاده می شود. این تست جریان خون در رگ ها را نیز نشان می دهد و اطلاعاتی در زمینه های زیر در اختیار پزشک قرار می دهد:
– اندازه قلب
– حرکات عضلات قلب
– مشکلات دریچه ها مانند تنگی و گشادی
– مشکلات ساختاری قلب
– مشکلات مربوط به پمپاژ یا ضربان قلب
– فشار در قلب
– وجود لخته خون یا تومور
– مشکلات آئورت که شریان اصلی قلب است
– مایع موجود در کیسه دور قلب
– بررسی پاسخ قلب بیمار به درمان های قلبی و داروها
– ضخامت دیواره قلب
– تنبلی ماهیچه قلب
– اندازه حفره ها
– شدت جریان خون در قلب
انواع دستگاه اکوکاردیوگرافی:
دستگاه اکو دارای انواع مختلف است که هرکدام کاربرد خاصی دارند:
– اکوی 2 بعدی: در این روش تصویر دقیقی از آناتومی قلب به دست می آید و بیشتر برای اندازه گیری قلب و اجزای آن و میزان کارایی آن ها استفاده می شود. قدرت عضلات قلب به ویژه توانایی بطن چپ در خارج کردن خون از قلب نیز توسط این روش اندازه گیری می شود.
– اکوکاردیوگرافی 3 بعدی: در این روش برخلاف اکوی دو بعدی، تصاویر مسطح نیستند و به شکل سه بعدی نشان داده می شوند. این ویژگی باعث می شود تصاویر واضح تر و دقیق باشند.
– اکوی داپلر: این دستگاه برای تشخیص جهت و سرعت اندازه گیری خون در قلب و عروق بزرگ آن استفاده می شود و اساس کار آن تغییر امواج صوتی در عروق است. با حرکت سلول های خون در رگ، میزان امواج صوتی دچار تغییر می شود. اکوی داپلر رنگی، تصاویر رنگی ایجاد می کند که انواع ناهنجاری های مادرزادی مانند اختلالات دریچه ای را به خوبی نشان می دهند. این روش به دو شکل زیر انجام می شود:
–موج مداوم: این نوع داپلر بسیار حساس است و سرعت گردش خون را در در تمام طول امواج فراصوت اندازه گیری می کند. این روش سرعت جریان خون را در یک عمق خاص نمی سنجد و نمی تواند نتایج را در یک نقطه کامل جمع آوری کند. از این روش برای تشخیص شدت تنگی دریچه قلب یا شدت برگشت خون استفاده می شود.
–موج جهنده: از این نوع داپلر برای اندازه گیری سرعت خون در یک نقطه خاص استفاده می شود و به آن داپلر پالس دار نیز گفته می شود. داپلر پالس دار برای اندازه گیری جریان خون در بطن چپ و تشخیص گردش خون در روزنه های دریچه ها به کار می رود.
4.اکوی قلب جنین: در این نوع اکو، تصویربرداری با جزئیات بیشتر و دقیق تر انجام می شود و تمام نواقص مربوط به قلب جنین را نشان می دهد.
5.اکوی کنتراست: در این دستگاه ماده ای بی خطر به درون رگ ها تزریق می شود که تصاویر واضح تری اراده می دهد.
6.اکوکاردیوگرافی از طریق مری یا TEE: در مواردی که نیاز به دقت بیشتر و تصاویر با وضوح بالا است از این روش استفاده می شود که پروب آن وارد بدن می شود و از طریق مری که در مجاورت قلب قرار دارد تصاویر واضحی از قلب ارائه می دهد. این روش در تشخیص اختلالات آئورت، اختلال عملکرد دریچه های مصنوعی و توده های دهلیز چپ استفاده می شود.
7.اکوی استرس یا اکوکاردیوگرافی تنشی: این روش بخشی از تست استرس قلب است که در آن بیمار با مصرف دارو یا در حین ورزش زیر نظر پزشک، ضربان قلب خود را بالا می برد و سپس از قلب وی تصویربرداری انجام می شود. در این روش بیماری های مختلف قلب به آسانی تشخیص داده می شوند.
8.اکوی اطفال
امواج فراصوت مورد استفاده در دستگاه اکو:
امواج فراصوت یا اولتراسوند ارتعاشات سازمان یافته از مولکول ها یا اتم های محیطی هستند که این امواج را منتشر می کند. این ارتعاشات به صورت سینوسی ایجاد می شوند و فرکانسی بالاتر از فرکانس شنوایی انسان دارند. محدوده این امواج در کاربردهای تصویربرداری پزشکی حدود چند مگاهرتز است. مزایای این امواج عبارتند از:
– می توانند به صورت باریکه پرتو یا Beam هدایت شوند.
– از قانون بازتاب و انکسار پیروی می کنند.
– به اجسام کوچک تابیده می شوند.
– هیچ تاثیر زیان آوری ندارند.
مشکل این امواج این است که در محیط های گازی به شکل ضعیفی منتشر می شوند. در واقع این امواج از هوا عبور نمی کنند. بنابراین در تماس پروب با بدن نباید هوا وجود داشته باشد و تصویربرداری با این امواج در نقاطی از بدن که دارای هوا است با مشکل روبرو می شود. علاوه بر این، تصاویری که از امواج فراصوت ایجاد می شوند دارای مقداری نویز هستند و کنتراست آن ها نسبت به MRI و تصویربرداری با اشعه ایکس کمتر است.
خطرات امواج فراصوت و مشکلات رایج دستگاه اکوکاردیوگرافی:
– سوختگی: اگر امواج در یک نقطه متمرکز شوند و پروب دستگاه اکو حرکت داده نشود باعث سوختگی بافت می شود.
– پارگی کروموزومی: استفاده دراز مدت از این امواج با شدت بالا باعث پارگی رشته DNA و پارگی کروموزومی می شود.
– ایجاد حفره یا کاویتاسیون: اگر میزان انرژی امواج اولتراسوند از حد طبیعی کمتری باشد بافت دچار آسیب می شود و در مواردی حفره هایی در بدن ایجاد می گردد.
قیمت دستگاه اکو:
همان طور که قبل تر ذکر شد دستگاه اکو انواع مختلفی دارد که در موارد مختلف و بسته به شرایط بیمار استفاده می شوند. بنابراین قیمت این دستگاه ها متقاوت است و تغییرات بازار تجهیزات پزشکی نیز بر روی قیمت ها تاثیر می گذارد. وبسایت فروشگاه اینترنتی درمان شو انواع دستگاه اکو و قیمت های به روز آن را عرضه می نماید.
بهترین برندهای دستگاه اکوکاردیوگرافی:
دستگاه اکو در برندهای مختلفی تولید شده و در بازار تجهیزات پزشکی ایران به فروش می رسد. مهم ترین و با کیفیت ترین این برندها شامل GE، فیلیپس و سامسونگ می باشند که از معتبرترین شرکت های تولید کننده تجهیزات تصویربرداری به خصوص دستگاه اکوی قلب می باشند.
خرید دستگاه اکو:
در خرید این دستگاه، شرکت سازنده، خدمات پس از فروش و گارانتی دستگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. دستگاه باید به صورت دوره ای بررسی و چک شود تا در صورت لزوم تعمیرات و تنظیمات لازم برروی آن اعمال گردد. علاوه بر این، دستگاه باید از میان انواع مختلف آن بسته به کاربردی که دارد انتخاب شود. نحوه جمع آوری امواج، نوع پروب، کیفیت تصاویر، چاپگر، ظاهر دستگاه و ارگونومیک بودن دستگاه از اهمیت بالایی برخوردار است.