دستگاه فشارسنج چیست؟
یکی از مهم ترین و پر کاربردترین تجهیزات پزشکی سنجشی دستگاه فشارسنج است که اسفیگمومانومتر نیز نامیده می شود. این دستگاه به منظور اندازه گیری دقیق فشار خون مورد استفاده قرار می گیرد. از آن جایی که فشار خون یک عامل تعیین کننده و مهم در بررسی سلامت بدن است، نیاز به اندازه گیری دقیق آن در شرایط مختلف و به خصوص برای افرادی که مبتلا به مشکلات فشار خون هستند وجود دارد. مشکلات فشار خون در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شوند که از میان آن ها می توان به بالا رفتن سن و ژنتیک اشاره کرد. بنابراین افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری ها بوده یا بدن آن ها دچار بیماری های مرتبط با فشار خون شده است نیاز دارند این فاکتور را به طور منظم در منزل و هم چنین در مراجعه دوره ای به پزشک متخصص بررسی نمایند و در این راه، دستگاه فشارسنج به بیمار و پزشک کمک می کند.
فشار خون نرمال چقدر است؟
فشار خون نیرویی است که خون هنگام عبور در رگ ها به دیواره رگ وارد می کند. این خون از قلب پمپاژ شده و وارد سرخرگ های بدن می شود. عدد فشار خون شامل دو مقدار مینیموم و ماکزیمم است که مقدار ماکزیمم فشار خون سیستولی و مقدار مینیموم فشار خون دیاستولی است که بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می شود. فشار خون سیستولی زمانی است که قلب منقبض شده و خون را به سمت سرخرگ ها پمپاژ می کند. اما فشار دیاستولیک مربوط به زمانی است که قلب ضربان آرام دارد و خون مجددا به سمت قلب باز می گردد. میزان نرمال فشار خون به طور استاندارد 120 بر 80 میلی متر جیوه در نظر گرفته شده است که با کاهش یا افزایش این اعداد، فشار خون بالا یا پایین ایجاد می شود.
به منظور حفظ سلامت بدن لازم است این عدد با کمی تغییر حفظ شود. اما در صورتی که فرد به انواع بیماری های قلبی و عروقی و فشار خون مبتلا باشد، عدد حاصل با میزان استاندارد فاصله زیادی خواهد داشت و بیمار نیاز به مصرف دارو پیدا می کند. برای سنجش فشار خون به صورت غیر تهاجمی از انواع دستگاه فشارسنج استفاده می شود. با کنترل فشار خون به خصوص در سنین بالا می توان از انواع مشکلات قلبی و مغزی و به خصوص سکته تا حد زیادی جلوگیری کرد.
فشار خون بالا و پایین:
فشار خون بالا یکی از خطرناک ترین مواردی است که ممکن است فرد را مبتلا کند زیرا می تواند تا مدت ها بی علامت باشد و به بدن آسیب زیادی وارد کند. در افرادی که دچار این مشکل هستند ممکن است فشار خون حتی در زمان استراحت نیز بالا باشد. عواملی مانند اضافه وزن، سابقه خانوادگی، مصرف سیگار و الکل، سن بالا، استرس و تغذیه نامناسب می تواند موجب این بیماری شود. در صورتی که فشار خون بالا به موقع تشخیص داده نشده و برای درمان آن اقدام نشود می تواند موجب نارسایی قلبی، مشکلات ریوی، نارسایی کلیه و مشکلات بینایی شود.
در مقابل، فشار خون پایین کمتر شایع است اما می تواند بسیار خطرناک باشد. اگر فشار خون همواره کمتر از 90 بر 60 میلی متر جیوه باشد فشار خون پایین رخ می دهد و مشکل خون رسانی به تمام قسمت های بدن ایجاد می شود. عواملی مانند ژنتیک، بارداری، کم کاری و پر کاری تیروئید، کم آبی بدن، نارسایی قلبی، دیابت و مصرف برخی داروها می تواند موجب مشکل فشار پایین شود. این بیماری در صورت تشدید شدن، علائمی مانند ضعف و سرگیجه به همراه داشته و می تواند منجر به نارسایی قلبی و آسیب عضلات قلب شود.
انواع دستگاه فشارسنج:
فشارسنج ها در سه مدل جیوه ای، عقربه ای و دیجیتالی تولید می شوند. در هر سه مدل، یک کاف دور بازوی بیمار بسته شده و با توقف جریان خون در رگ بیمار و سپس جریان یافتن مجدد، فشار خون اندازه گیری می شود. در ادامه به بررسی این سه مدل دستگاه می پردازیم:
فشارسنج جیوه ای:
این دستگاه که در واقع قدیمی ترین مدل اسفیگمومانومتر است فشار خون را با دقت بسیار بالا اندازه گیری می کند و مناسب استفاده در محیط های درمانی است. در این دستگاه یک ستون جیوه وجود دارد که عدد فشار خون را نشان می دهد. فردی که اندازه گیری با این دستگاه را انجام می دهد لازم است مهارت لازم را داشته باشد بنابراین این دستگاه باید توسط پزشک یا پرستار مورد استفاده قرار گیرد. لازم به ذکر است که به دلیل احتمال شکستن ستون جیوه دستگاه و آزاد شدن جیوه و به دلیل سمی بودن جیوه، استفاده از این دستگاه توصیه نمی شود، زیرا جیوه به راحتی جذب پوست شده و در بدن عملکرد سمی ایجاد می کند.
فشارسنج عقربه ای:
این دستگاه مدل دیگر با دقت بسیار بالای فشارسنج است که مانند فشارسنج جیوه ای برای استفاده از آن نیاز به مهارت وجود دارد و مناسب محیط های درمانی است. برای استفاده از فشارسنج عقربه ای از یک گوشی پزشکی استفاده می شود که به وسیله آن صدای ضربان بیمار هنگام بسته شدن راه شریان و سپس باز شدن آن شنیده می شود. بنابراین خود بیمار نمی تواند با استفاده از این دستگاه فشار خون را اندازه گیری کند و حتما لازم است شخص دیگری اندازه گیری را انجام دهد. این دستگاه ممکن است دیواری یا رومیزی باشد که مدل دیواری آن ثابت بوده و مدل رومیزی قابل جا به جایی است.
فشارسنج دیجیتالی:
جدیدترین مدل فشارسنج، دیجیتالی است که کار با آن بسیار آسان بوده و افراد مسن نیز می توانند با استفاده از این دستگاه فشار خون را اندازه گیری کنند. بنابراین می توان گفت فشارسنج دیجیتال مناسب کاربردهای خانگی و هم چنین محیط های درمانی است. این دستگاه مزیت هایی نسبت به دو مدل قبل دارد که از میان آن ها می توان به قابلیت تشخیص آریتمی یا نامنظمی ضربان قلب، امکان ذخیره اعداد اندازه گیری شده برای یک یا دو نفر و هم چنین اندازه گیری سریع اشاره کرد. لازم به ذکر است که دستگاه دیجیتالی دارای دو مدل مچی و بازویی است که امروزه از مدل مچی استفاده نمی شود زیرا دقت اندازه گیری مناسبی ندارد. فشار سنج دیجیتالی می تواند ضربان قلب را نیز اندازه گیری کند. این دستگاه دارای سنسورهای قوی است که در صورت تکان خوردن بیمار یا درست بسته نشدن کاف، با فعال کردن آلارم، بیمار را مطلع می کند. بیمارانی که دچار انواع مشکلات فشار خون هستند می توانند با خرید دستگاه دیجیتالی، فشار خون خود را به طور روزانه اندازه گیری کنند و هم چنین با ذخیره کردن اطلاعات در سیستم دستگاه، در هر بار مراجعه به پزشک متخصص، گزارشی از فشار خون خود در یک بازه زمانی مشخص ارائه دهند.
نکات مهم در اندازه گیری فشار خون:
– بیمار باید مدتی بدون فعالیت بنشیند. به طور مثال 5 دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون باید نشسته باشد.
– نیم ساعت پیش از اندازه گیری نباید چای یا قهوه مصرف شده باشد.
بیمار نباید پاها را روی هم اندازد یا صحبت کند.
– کاف دستگاه باید در محل مناسب یعنی 2 تا 3 سانتی متر بالای گودی آرنج بسته شود و خیلی سفت یا خیلی شل بسته نشود.
– بیمار باید لباس آزاد به تن داشته باشد به طوری که اگر لازم باشد آستین بالا داده شود به بازو فشار وارد نشود زیرا بر جریان خون تاثیر می گذارد و دقت اندازه گیری را پایین می آورد و فشار خون کمتر از میزان واقعی نشان داده می شود.
– برای اندازه گیری بهتر است از دست چپ بیمار استفاده شود که به قلب نزدیک تر است. اما معمولا توصیه می شود فشار خون از طریق هر دو دست اندازه گیری شده و دستی که فشار خون بالاتری را نشان می دهد برای اندازه گیری های بعدی استفاده شود.
– بهتر است بیشتر از روزی یک مرتبه فشار خون اندازه گیری نشود زیرا می تواند موجب استرس شود.
– در صورتی که بیمار داروی فشار خون مصرف می کند بهتر است به منظور جلوگیری از به دست آمدن نتایج کاذب، اندازه گیری با فاصله زمانی از مصرف دارو انجام شود.
خرید دستگاه فشارسنج:
با توجه به اهمیت دستگاه فشارسنج در حفظ سلامت بیماران مبتلا به مشکلات فشار خون، لازم است مناسب ترین دستگاه برای مرکز درمانی یا استفاده خانگی تهیه شود. بنابراین هنگام خرید این دستگاه باید به نکات زیر دقت شود:
– دستگاه باید از شرکت یا مرکز معتبر خریداری شود به طوری که گارانتی و خدمات پس از فروش مناسب داشته باشد.
– دستگاه حتما کالیبره باشد و فشار خون را با بالاترین دقت اندازه گیری کند.
– یکی از مهم ترین نکات به خصوص برای کاربری خانگی، داشتن حافظه داخلی به میزان کافی برای یکی یا دو کاربر است که موجب می شود بیمار همواره گزارشی از فشار خون خود در یک بازه زمانی مشخص داشته باشد.
– باتری دستگاه با دوام باشد.
– کاف دستگاه سایز مناسبی داشته باشد و به طور مثال برای دور بازوی 25 تا 35 سانتی متر قابل استفاده باشد. کاف نباید برای بازوی بیمار خیلی بزرگ باشد زیرا فشار خون را کمتر از مقدار واقعی نشان می دهد. هم چنین اگر کوچک باشد فشار خون را بیشتر از حد واقعی نشان می دهد.
– در ساخت کاف نباید از لاتکس استفاده شده باشد زیرا می تواند موجب حساسیت پوستی در بسیاری از افراد شود.
– در صورتی که دستگاه دیجیتالی خریداری می شود لازم است صفحه نمایش آن نور و وضوح مناسب داشته باشد و اعداد و نوشته ها را با اندازه قابل مشاهده برای تمامی افراد به خصوص سالمندان نشان دهد.
بهترین برند فشارسنج:
فشارسنج ها دارای تنوع زیادی در برند و مدل هستند و بسیاری از شرکت های داخلی و خارجی در زمینه تولید انواع این دستگاه فعالیت می کنند. به طور مثال از میان شرکت های سازنده فشارسنج دیجیتالی می توان به مدیسانا Medisana تولید آلمان، امسیگ Emsig تولید چین، ولش آلن Welch allyn و امرن Omron ساخت چین اشاره کرد که دستگاه های با کیفیت و دقت اندازه گیری بسیار خوب تولید می کنند. هم چنین برندهای ریشتر Riester تولید آلمان، ایزی لایف Easylife ساخته شده تحت لیسانس انگلیس و زنیت مد Zenithmed تولید چین، فشارسنج های عقربه ای با کیفیتی را روانه بازار تجهیزات پزشکی کرده اند.
قیمت فشارسنج:
با توجه تنوع برند و مدل که قبل تر به آن اشاره شد، می توان گفت که طیف گسترده ای از انواع اسفیگمومانومتر در اختیار بیماران و مراکز درمانی قرار می گیرد تا بسته به نیاز خود و توانایی مالی، مناسب ترین دستگاه را خریداری نمایند. لیست قیمت انواع این دستگاه ها در وبسایت درمان شو ارائه شده است. لازم به ذکر است که این قیمت ها تحت تاثیر نوسانات ارز و هم چنین تغییرات بازار تجهیزات پزشکی، تغییر داده می شوند.