دیابت چیست؟

یکی از بیماری های شایع که بر کیفیت زندگی افراد تاثیر زیادی می گذارد دیابت است. شناخت این بیماری می تواند به کنترل آن و آسان تر شدن زندگی فرد کمک کند. این بیماری که مربوط به متابولیسم بدن است در اثر اختلال در ترشح انسولین رخ داده و موجب بالا رفتن قند خون در بدن می شود که آسیب های زیادی را به همراه خواهد داشت. بنابراین، در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند یا از لحاظ شرایط بدنی مستعد ابتلا به دیابت هستند، بررسی های دوره ای به منظور پیشگیری از دیابت اهمیت دارد. علاوه بر این، با تشخیص بیماری، کنترل بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن امری حیاتی است. در این مقاله، دیابت شرح داده شده و به علائم و نحوه تشخیص آن اشاره می شود.

قند خون و انسولین:

هورمون انسولین از غده پانکراس که پشت و زیر معده قرار دارد ترشح می شود و عملکرد آن کاهش قند موجود در خون است. این هورمون باعث می شود قند موجود در خون به سلول ها برود و در جریان خون باقی نماند. هر چه قند خون کمتر شود، انسولین نیز کمتر ترشح می شود. گلوکز منبع تولید انرژی سلول ها است و سوخت مغز نیز به شمار می رود. در صورتی که انسولین ترشح نشود یا بدن نتواند از انسولین برای کاهش قند خون استفاده کند، گلوکز در خون باقی مانده و در این حالت است که دیابت ایجاد می شود.

انواع دیابت:

دیابت می تواند مزمن و طولانی مدت یا کوتاه مدت باشد. دیابت طولانی مدت دو نوع 1 و 2 دارد. در شرایطی ممکن است بیمار دچار پیش دیابت باشد که برگشت پذیر بوده و قابل درمان است و تنها مدت کوتاهی به صورت موقتی قند خون بیمار بالا می رود. اما در حدی نیست که دیابت نوع 1 یا 2 محسوب شود. انواع دیابت شامل موارد زیر می باشد:

دیابت نوع 1:

این بیماری بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می دهد اما می تواند در سنین دیگر نیز فرد را مبتلا کند. در دیابت نوع 1، انسولین در بدن بسیار کم ترشح می شود یا ممکن است اصلا ترشح نشود. بنابراین بیمار باید به صورت روزانه به صورت تزریقی انسولین دریافت کند. این بیماری در شرایطی رخ می دهد که در اثر نقص سیستم ایمنی، آنتی بادی هایی ترشح می شوند که به بافت بدن به صورت عامل خارجی نگاه می کنند و به آن آسیب وارد می کنند. در واقع در دیابت نوع 1، سلول های بتای پانکراس که تولید کننده انسولین هستند توسط خود بدن تخریب می شوند.

دیابت نوع 2:

این بیماری بیشتر در بزرگسالان رخ می دهد و شایع تر از نوع 1 است. در این حالت انسولین در بدن تولید می شود اما بدن قادر به استفاده از آن نخواهد بود. در برخی موارد تغییر در سبک زندگی به بهبود این بیماری کمک می کند. به طور مثال ورزش و تغذیه سالم کمک زیادی به این بیماران می کند. علاوه بر این ممکن است بیمار نیاز به مصرف داروی خوراکی داشته باشد.

پیش دیابت:

در پیش دیابت همان طور که قبل تر به آن اشاره شد، بیمار مستعد ابتلا به دیابت است که بیشتر در اثر سابقه ژنتیکی یا رژیم غذایی نامناسب است. در این شرایط قند خون بالا می رود اما هنوز در حدی است که می توان از ابتلا به دیابت جلوگیری کرد.

دیابت بارداری:

این نوع دیابت در دوران بارداری ایجاد شده و پس از زایمان برطرف می شود. اما در صورت عدم کنترل، می تواند عوارض زیادی برای مادر و جنین داشته باشد.

بیماری دیابت چه علائمی دارد؟

در شرایطی که پیش دیابت یا دیابت خاموش نامیده می شود، فرد علائم خاصی را تجربه نمی کند و معمولا تنها با آزمایش خون می توان از بالا بودن قند خون اطلاع پیدا کرد. اما با پیشرفت بیماری و تبدیل آن به دیابت نوع 1 یا 2، علاوم شدیدتر شده و مشخص می شوند. از علائم کلی دیابت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– تکرر ادرار

– تشنگی بیش از حد

– گرسنگی و افزایش اشتها

– خستگی شدید

– مشکلات پوستی

– کاهش وزن شدید به صورت ناخواسته

– تهوع و استفراغ

– تحریک پذیری

– تاری دید

– کاهش سرعت بهبود زخم ها

– سوزن سوزن شدن پاها و انگشتان یا بی حسی آن ها

– عفونت های مکرر مانند عفونت واژن، لثه یا مثانه.

در صورت وجود چند مورد از این علائم، لازم است با متخصص غدد یا دکتر داخلی مشورت شود و در صورت لزوم آزمایشات لازم و بررسی های دقیق انجام گردد.

دیابت به چه دلیل رخ می دهد؟

این بیماری بر اثر موارد مختلفی ایجاد می شود که برای افراد در سنین مختلف و شرایط بدنی خاص، متفاوت است. در دیابت نوع 1، همان طور که قبل تر ذکر شد، مشکل در سیستم ایمنی و بیماری های خود ایمنی موجب از بین رفتن سلول های تولید کننده انسولین شده و دیابت نوع 1 رخ می دهد. در واقع این نوع دیابت می تواند در اثر مسائل ژنتیکی یا محیطی(به طور مثال در اثر ویروس هایی که بر عملکرد سیستم ایمنی تاثیر می گذارند) رخ دهد.

در پیش دیابت و دیابت نوع 2، سلول ها در برابر انسولین مقاومت می کنند، در حالی که انسولین توسط غده پانکراس تولید شده است. بنابراین گلوکز هم چنان در جریان خون باقی می ماند. این بیماری دلایل ناشناخته ای دارد اما تحت تاثیر ژنتیک و عوامل محیطی نیز هست. علاوه بر این، اضافه وزن و تغذیه ناسالم می تواند بر روی ابتلا به این بیماری تاثیر زیادی داشته و از علل آن باشد. هم چنین عواملی مانند فشار خون بالا، سندرم تخمدان پلی کیستیک، بالا رفتن سن و بالا بودن کلسترول و تری گلیسرید نیز می توانند احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند.

در دیابت بارداری، جفت، هورمون هایی را تولید می کند که به حفظ بارداری کمک می کنند. این هورمون ها می توانند سلول های بدن را به انسولین مقاوم کنند و اگر پانکراس نتواند عملکرد درست داشته باشد، قند خون بالا می رود و دیابت بارداری ایجاد می شود. عواملی مانند سابقه خانوادگی، وزن بالا و سن بالا در دوران بارداری می تواند احتمال ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد.

دیابت چگونه تشخیص داده می شود؟

به منظور تشخیص دیابت، در انواع مختلف آن از آزمایش خون یا دستگاه تست قند خون در منزل استفاده می شود. افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد دیابت هستند یا فشار خون بالا دارند و هم چنین افراد بالای 45 سال بهتر است به علائم این بیماری دقت کرده و به صورت منظم با مراجعه به پزشک، قند خون را تحت نظر داشته باشند تا هر گونه تغییرات غیر عادی در آن به سرعت تشخیص داده شود. خانم هایی که در دوران بارداری خود به دیابت بارداری مبتلا شده اند بهتر است پس از آن، هر 3 سال ابتلا به بیماری دیابت را بررسی کنند. علاوه بر استفاده از دستگاه تست قند خون، تست های زیر برای تشخیص انواع دیابت تجویز می شوند:

– تست هموگلوبین ALC: این آزمایش خون میانگین قند خون را در 2 تا 3 ماه گذشته نشان می دهد و نیاز به ناشتا بودن ندارد. اگر سطح هموگلوبین ALC بیشتر از 6.5 باشد نشان دهنده قند خون بالا است. در صورتی که بین 5.7 تا 6.4 باشد پیش دیابت بوده و کمتر از 5.7 نرمال است.

– تست قند خون تصادفی: در این آزمایش، بدون در نظر گرفتن آخرین وعده غذایی، یک نمونه خونی از بیمار گرفته می شود و اگر قند خون بیشتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد نشان دهنده ابتلا به دیابت است.

– تست قند خون ناشتا: در این آزمایش از بیمار هنگام صبح و به صورت ناشتا نمونه خونی گرفته می شود و اگر قند خون کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد طبیعی است.

– تست تحمل گلوکز خوراکی: در این آزمایش ابتدا به صورت ناشتا قند خون اندازه گیری می شود. سپس بیمار یک مایع شیرین نوشیده و پس از 2 ساعت قند خون اندازه گرفته می شود. اگر قند خون بیشتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر باشد نشان دهنده دیابت است.

– آزمایش ادرار: با این آزمایش وجود کتون در ادرار بررسی می شود. در صورتی که بدن انسولین کافی ترشح نکند، گلوکز در قند خون باقی مانده و به سلول ها نمی رسد. بنابراین بدن از بافت ماهیچه و چربی برای تولید انرژی استفاده می کند و کتون تولید می شود که موجب اسیدی شدن خون می شود.

عوارض دیابت چیست؟

در صورتی که دیابت به موقع تشخیص داده نشده یا برای کنترل آن اقدام نشود می تواند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشد که شامل موارد زیر می باشد:

– مشکلات پوستی مانند عفونت های قارچی یا باکتریایی.

– اختلال شنوایی.

– افسردگی.

– آلزایمر یا زوال عقل.

– بیماری قلبی و عروقی مانند بیماری عروق کرونر همراه با درد قفسه سینه، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگی شریان ها.

– آسیب عصبی در اثر قند خون بالا که به سلول ها آسیب وارد می کند.

– آسیب چشم که می تواند شامل بیماری عروق خونی شبکیه باشد و احتمال ابتلا به آب مروارید و گلوکوم را افزایش دهد.

– ایجاد زخم در پاها که می تواند به عفونت های جدی منجر شود.

– نفروپاتی یا آسیب کلیه که می تواند منجر به نارسایی کلیوی شود و فرد نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه پیدا کند.

– بیماری های پریودنتال: به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی فرد احتمال بیماری های دهان و لثه و عفونت ها بیشتر است.

– در دیابت بارداری در صورتی که درمان های لازم انجام نشود عوارضی برای مادر و جنین ایجاد می شود. به طور مثال ممکن است نوزاد رشد بیش از حد داشته باشد یا در ابتدای تولد قند خون پایین را تجربه کند. در موارد حاد ممکن است منجر به مرگ نوزاد یا کمای دیابتی شود. برای مادر نیز ممکن است مسمومیت حاملگی با علائمی مانند فشار خون بالا، پروتئین بالا در ادرار و تورم ساق پا رخ دهد، هم چنین ممکن است باعث شود مادر در بارداری های بعدی دچار دیابت شود.

دستگاه تست قند خون:

دستگاه تست قند خون یا گلوکومتر به منظور اندازه گیری قند خون بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که مستعد ابتلا هستند در منزل مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از تجهیزات پزشکی خانگی به حساب می آید. بیمار می تواند با استفاده از این دستگاه، قند خون خود را به صورت روزانه کنترل کرده و در صورت لزوم به پزشک مراجعه نماید. این دستگاه برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1، قبل از خواب و غذا خوردن و فعالیت بدنی استفاده می شود. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز پیش از غذا و خواب می توانند با استفاده از گلوکومتر، سطح گلوکز خون را اندازه گیری نمایند. بیماران لازم است در صورت بروز علائمی مانند سرگیجه، ضعف شدید بدن، احساس سرمای زیاد، لرزش بدن و خواب آلودگی بی موقع نیز از این دستگاه استفاده کنند.

نحوه استفاده از گلوکومتر:

پیش از استفاده از دستگاه لازم است محلی که نمونه خونی از آن گرفته می شود با آب و صابون شسته شده و کاملا تمیز گردد. سپس با استفاده از سوزن مخصوص دستگاه که لنست نیز نامیده می شود، از سر انگشت یا لاله گوش، نمونه خونی به حجم 0.3 تا 0.6 میکرولیتر که تقریبا معادل یک قطره است گرفته شده و بر روی نوار تست قند خون مخصوص دستگاه قرار داده می شود. بر روی این نوار آنزیم هایی وجود دارد که با خون واکنش داده و میزان قند خون را تعیین می کنند. نوار و سوزن تست قند خون یک بار مصرف هستند و باید پس از استفاده دور انداخته شوند.

نتایج اندازه گیری معمولا بین 5 ثانیه تا 5 دقیقه نشان داده می شوند و در دستگاه های جدید سعی شده که زمان اندازه گیری قند خون بیماران مبتلا به دیابت تا حد ممکن کم باشد و در عین حال، دستگاه دقت اندازه گیری بالایی داشته باشد. معمولا این دستگاه دارای حافظه است و می تواند تعدادی از نتایج اندازه گیری شده را در خود ذخیره نماید. این ویژگی به مقایسه نتایج و هم چنین بررسی وضعیت بیمار در یک بازه زمانی مشخص کمک می کند.

خرید دستگاه تست قند خون در بازار تجهیزات پزشکی ایران:

انواع دستگاه تست قند خون مناسب افراد مبتلا به دیابت در بازار تجهیزات پزشکی ایران موجود است. این دستگاه در مدل ها و برندهای متنوعی تولید می شود که از میان این برندها می توان به اکیوچک(Accuchek) تولید آلمان، فری سنس(Freesens) ساخت ایران، اینفوپیا(Infopia) ساخت چین، کرسنس(Caresens) و امپرور(Emperor) تولید کره و بایونیم(Bionime) تولید سوییس اشاره کرد. هنگام خرید لازم است دقت شود که نوار تست قند خون دارای تاریخ انقضای مناسب بوده و دستگاه نیز گارانتی و خدمات پس از فروش معتبر داشته باشد. وجود حافظه و داشتن دقت اندازه گیری بالا از دیگر نکاتی است که باید به آن توجه شود. برای خرید دستگاه گلوکومتر به کارشناسان وبسایت درمان شو مراجعه نمایید.