تجهیزات اتاق عمل

از میان گروه های مختلف تجهیزات پزشکی، تجهیزات اتاق عمل دارای اهمیت ویژه ای هستند، زیرا عملکرد این دستگاه ها بسیار حساس بوده و در محیط ایزوله اتاق عمل استفاده می شود. بنابراین داشتن کیفیت مناسب و بیشترین میزان ایمنی در رابطه با این تجهیزات بسیار مهم است. در این مقاله مهم ترین و کاربردی ترین دستگاه هایی که در عمل های جراحی مورد استفاده قرار می گیرند معرفی شده است.

ماشین بیهوشی

از آن جایی که در اتاق عمل از بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی استفاده می شود، عملکرد تنفسی بیمار در حین بیهوشی اهمیت پیدا می کند. امروزه از انواع گازهای بیهوشی مانند نیتروس اکسید برای بیهوش کردن بیماران و نگه داشتن بیمار در حالت بیهوشی استفاده می شود. علاوه بر این، پس از بیهوشی، عملکرد عضلات تنفسی کند شده و بیمار توانایی تنفس را از دست می دهد. ماشین بیهوشی علاوه بر تامین گازهای بیهوشی، اکسیژن مورد نیاز برای تنفس بیمار را تامین کرده و مانند یک ونتیلاتور، عمل تنفس را برای وی انجام می دهد. گازهای بیهوشی از یک منبع اصلی در بیمارستان با استفاده از لوله کشی مخصوص به اتاق عمل منتقل شده و وارد دستگاه می شوند. این گازها در دمای محیط مایع هستند و مقدار مشخصی از آن ها بسته به نوع جراحی و شرایط بیمار با هم مخلوط شده و سپس تبدیل به بخار قابل استنشاق می شود. این بخار از طریق یک ماسک مخصوص به سیستم تنفسی بیمار وارد می شود.

اجزای ماشین بیهوشی

– داروها در بخش تبخیر کننده بخار می شوند و به یک گاز قابل استنشاق تبدیل می گردند.

– بخشی به نام رگولاتور(Regulator) وجود دارد که فشار گازهای فشرده که با هم ترکیب شده اند(اکسیژن و نیتروس اکسید) را تنظیم می کند تا فشار خیلی کم یا زیاد نشود.

– دریچه ایمنی که بین مخزن اکسیژن و نیتروس اکسید وجود دارد و اگر فشار اکسیژن کم شود، میزان نیتروس اکسید را کم می کند.

– فلومتر دستگاه که جریان گازها را اندازه می گیرد و به صورت یک لوله شیشه ای عمودی مدرج است که درون آن یک توپ شناور وجود دارد. این توپ با جریان گاز بالا می رود و جریان را بر حسب CC/min یا L/min نشان می دهد.

– بخش خروجی دستگاه که گازها را به ماسک تنفسی می رساند.

– لوله خرطومی چین دار که بین دستگاه و ماسک بیهوشی وجود دارد.

– مانیتور دستگاه برای نشان دادن اطلاعات دستگاه و فشار خون و ضربان بیمار و سایر اطلاعات مورد نیاز.

– جذب کننده دی اکسید کربن که گاز دی اکسید کربن را از بازدم بیمار جذب می کند و شامل دانه های صورتی رنگ بوده و سدالایم نام دارد.

– یکی از مهم ترین بخش های دستگاه سیستم هشدار آن است که در شرایط مختلف مانند افت فشار اکسیژن، قطع شدن دستگاه، قطع جریان گازها و اشکال در دریچه ایمنی بین محفظه گازها، آلارم مربوطه را فعال می کند.

ساکشن جراحی

یکی از تجهیزات اتاق عمل بسیار مهم که به طور مستقیم بر عملکرد جراح تاثیر می گذارد ساکشن جراحی است. این وسیله، مایعات اضافی و خون را از محل تحت عمل خارج می کند و دید بهتری را برای جراح فراهم می نماید. عملکرد این دستگاه با فشار منفی و حالت مکش است که ترشحات را خارج کرده و به مخزن جمع آوری مایعات منتقل می کند. ساکشن جراحی با برق کار می کند اما قابلیت کار با باتری نیز برای شرایط اورژانسی و قطع برق دارد. این دستگاه علاوه بر خارج کردن خون برای موارد زیر نیز به کار می رود:

– خارج کردن بافت آسیب دیده مغز.

– گرفتن تومور و برداشتن آن.

– کمپرس کردن رگی که دچار خونریزی شده.

– انتقال جرقه الکتروکوتر به ناحیه ای که دچار خونریزی شده.

– خارج کردن مایع مغزی- نخاعی از ناحیه زیر سخت شامه.

– خارج کردن دودهای حاصل از الکتروکوتر.

ساکشن جراحی دارای مدل های مختلف است. اصلی ترین مدل آن دستگاه ثابت است که بزرگ و سنگین است و به راحتی جابجا نمی شود. این دستگاه دارای مخزن بزرگ است که نیازی به تخلیه مداوم آن وجود ندارد. مدل های دیگر قابل حمل هستند که ساکشن پرتابل کوچک تر از ثابت است و علاوه بر اتاق عمل در بخش مراقبت های ویژه نیز استفاده می شود و با باتری کار می کند. ساکشن دستی هم بدون نیاز به برق و باتری عمل می کند و برای شرایط ارژانسی یا جراحی های سرپایی به کار می رود.

اجزای دستگاه ساکشن اتاق عمل

– موتور الکتریکی.

– مولد فشار منفی.

– مخزن جمع کننده مایعات که ممکن است یک بار مصرف باشد.

– فیلتر تصفیه هوا و فیلتر باکتری.

– سر ساکشن.

– پیچ تنظیم کننده مقدار مکش.

– مانومتر برای نشان دادن میزان فشار و مکش دستگاه.

– کاتتر دستگاه که ترشحات را به مخزن جمع آوری انتقال می دهد.

تخت جراحی

یکی از اصلی ترین تجهیزات اتاق عمل تخت اتاق عمل یا تخت جراحی است که برای قرار گرفتن و ثابت نگه داشتن بیمار در طول جراحی استفاده می شود. این تخت شامل یک سطح مناسب است که بر روی پایه های ایمن قرار گرفته و در موقعیت ها و زوایای مختلف قرار داده می شود تا بهترین دید و زاویه برای جراح تامین شود. علاوه بر این بیمار باید طوری بر روی تخت قرار بگیرد که به بدن وی فشار وارد نشود و از جابجایی جلوگیری شود. ارتفاع تخت جراحی قابل تنظیم است و پایه های آن بر روی سطوح نمناک ثابت می مانند. علاوه بر این چرخ های آن دارای ترمز هستند. رویه تخت باید غیر قابل اشتعال و ضد حساسیت باشد و در صورت لزوم جدا شده و ضد عفونی شود. مقاوم بودن رویه از اهمین زیادی برخوردار است زیرا نباید در اثر شستشوی مداوم آسیب ببیند. هم چنین باید در برابر میکروارگانیزم ها از جمله قارچ ها و باکتری ها مقاوم باشد و تا حد ممکن آلودگی را به خود جذب نکند. بدنه تخت از فولاد ضد زنگ ساخته می شود که در برابر مواد ضد عفونی کننده و رطوبت مقاوم است و زنگ نمی زند.

تخت جراحی در دو مدل مکانیکی و برقی ساخته می شود. مدل های مکانیکی دارای اهرم هایی هستند که زاویه قسمت های مختلف تخت و ارتفاع آن را تغییر می دهند. تخت های برقی پر طرفدارتر هستند زیرا دارای یک یا چند موتور الکتریکی بوده و به راحتی با استفاده از ریموت تغییر موقعیت می دهند.

اجزای تخت جراحی

– جای سر بیمار که نعل شکل بوده و فلزی است و معمولا با پلاستیک پوشانده می شود. بر روی آن یک بالشتک قرار داده می شود که در بعضی عمل ها سر بیمار را ثابت نگه می دارد.

– جای دست برای قرار دادن دست بیمار هنگام سرم زدن یا گرفتن فشار خون.

– تشک اسفنجی مقاوم در برابر سرما و گرما.

– تکیه گاه پا برای جراحی های ارتوپدی.

– بالابرنده ناحیه کلیه که در قسمت کمر بیمار قرار دارد.

– نوارهای ثابت کننده قفسه سینه که ضربدری روی سینه قرار می گیرند و بیمار را ثابت نگه می دارند.

چراغ جراحی

چراغ جراحی یا چراغ سیالیتیک یکی از تجهیزات اتاق عمل است که برای تامین نور اتاق عمل مورد استفاده قرار می گیرد. این چراغ باید دارای نور سرد باشد و علاوه بر این که محل عمل را گرم نمی کند و رنگ آن را تغییر نمی دهد، سایه نیز ایجاد نکند. به این منظور از صفحات انعکاس دهنده استفاده می شود. چراغ جراحی با برق شهری کار می کند اما تعدادی باتری برای مواقع اضطراری نیز دارد. از مزیت های این چراغ می توان به قابل انتقال بودن بعضی مدل های آن، سادگی تنظیم، سادگی تعویض و سرویس آن و داشتن نور با عمق نفوذ مناسب اشاره کرد. میزان تابش این چراغ با واحد لوکس LUX اندازه گیری می شود که می توان آن را بسته به نیاز جراح کم یا زیاد کرد. هنگام استفاده از این وسیله باید دقت شود که تمام لامپ ها به درستی عمل کنند و در صورتی که یکی از لامپ ها از کار بیوفتد، لامپ ذخیره برای جایگزینی بدون وقفه آن وجود داشته باشد. علاوه بر این، چراغ باید به درستی ضدعفونی شود تا از انتقال آلودگی ها جلوگیری شود.

لامپ چراغ سیالیتیک از نوع هالوژن- تنگستن یا زنون یا LED است که مناسب ترین و باکیفیت ترین نور را تامین می کنند. هم چنین دستگاه دارای یک بازو است که با استفاده از آن تنظیم شده و در ارتفاع و موقعیت مطلوب قرار می گیرد. این امکان نیز وجود دارد که با استفاده از دکمه های خاص، نور چراغ کم و زیاد شود. این چراغ می تواند یک یا دو قمره و دارای چند شعله باشد که بسته به نوع عمل جراحی و نیاز جراح انتخاب می شود. هم چنین ممکن است ثابت یا قابل حمل باشد که مدل ثابت به سقف یا دیوار متصل شده و مدل متحرک دارای پایه چرخ دار می باشد.

دستگاه الکتروشوک

دستگاه الکتروشوک برای وارد کردن شوک الکتریکی به قلب و برگرداندن ضربان به آن استفاده می شود که به آن دفیبریلاتور نیز گفته می شود. در برخی بیماری ها و شرایط مختلف که عملکرد قلب مختل می شود و به درستی عمل نمی کند، خونرسانی به بافت های بدن از جمله مغز با مشکل روبرو می شود که اگر بیش از چند دقیقه به طول بیانجامد و اقدام پزشکی صورت نگیرد حیات بیمار به خطر می افتد. در این شرایط که به آن فیبریلاسیون قلبی نیز گفته می شود باید از الکتروشوک استفاده شود. این دستگاه از اجزای زیر تشکیل شده است:

– باتری دستگاه که از نوع نیکل- کادمیم یا سرب اسیدی است. باتری نیکل- کادمیم کوچک تر بوده و به شکل سری بسته می شود.

– کابل برق دستگاه که برای تامین انرژی الکتریکی دستگاه و شارژ کردن باتری ها استفاده می شود.

– صفحه نمایش که پارامترهای مختلف مانند ضربان قلب، سیگنال قلب، وضعیت پروب ها و میزان انرژی لازم برای انجام شوک الکتریکی را نشان می دهد.

– صفحه کلید که دارای کلید روشن و خاموش کردن دستگاه، انتخاب میزان انرژی، پرینت سیگنال ECG و انتخاب مد دستگاه است.

– پروب ECG برای تشخیص بازگشت عملکرد قلب به شرایط نرمال.

– الکترودهایی که برای اعمال شوک مورد استفاده قرار می گیرند که در دو شکل داخلی و خارجی تولید می شوند. الکترودهای داخلی قاشقی هستند و در عمل قلب باز استفاده می شوند و شوک را مستقیم به قلب وارد می کنند. اما الکترودهای خارجی دو پدال هستند که روی پوست قفسه سینه در قسمت بالا و پایین قلب قرار گرفته و شوک را وارد می کنند.

عملکرد دستگاه الکتروشوک

در صورتی که دستگاه اتوماتیک باشد، دستگاه به صورت خودکار وضعیت قلب بیمار را تحلیل می کند و پس از تعیین میزان شوک مورد نیاز، تنها از کاربر می خواهد که دکمه مورد نظر را فشار دهد. اما در دستگاه غیر اتوماتیک پس از روشن کردن دستگاه، کاربر باید میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز را بر حسب ژول انتخاب کند و الکترودها را در محل مورد نظر قرار داده و شوک را وارد نماید. اعمال شوک توسط دستگاه غیر اتوماتیک باید توسط کارشناس متبحر مرکز درمانی یا توسط پزشک انجام شود. لازم به ذکر است که پیش از قرار دادن پدال ها روی پوست باید از ژل یا ماده هادی استفاده شود که هوای بین پوست و پدال را از بین می برد.

دستگاه الکتروکوتر

دستگاه الکتروکوتر یا کوتر حرارتی از مهم ترین تجهیزات اتاق عمل است که به منظور برش دادن بافت یا انعقاد خون با کمترین میزان آسیب و خونریزی بافت مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه نسبت به تیغ جراحی مزایای بیشتری دارد و علاوه بر این که با یک برش کوچک در بافت از خونریزی زیاد جلوگیری می کند، پس از جراحی نیز جای زخم کمتری به جای می گذارد. عملکرد این دستگاه با استفاده از الکتریسیته و متمرکز کردن حرارت بر یک نقطه مشخص انجام می شود که بسته به نیاز، برش یا انعقاد را موجب می شود. این دستگاه در عمل های جراحی حساس مانند عمل های پوست و زیبایی، زنان، چشم و جراحی اعصاب مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این روش از پارگی بیش از حد بافت جلوگیری می کند، به بافت های مجاور آسیبی نمی رساند، خونریزی را سریع متوقف می کند و از خونریزی زیاد و مختل شدن دید جراح جلوگیری می کند، درد پس از عمل را کاهش داده و به دلیل داشتن حرارت بالا استریل است و از عفونت جلوگیری می کند.

دستگاه الکتروکوتر یک ژنراتور بسامد رادیویی است که بین پروب دستگاه و بافت بدن، یک جریان الکتریکی اعمال می کند و باعث می شود حرارت زیادی در نقطه مورد نظر متمرکز شود و بافت برش داده شود. هم چنین در مراحل بعدی، باعث انعقاد و توقف خونریزی بافت در آن نقطه می شود. جریان متناوب استفاده شده در این دستگاه بالای 300 کیلوهرتز است. برای استفاده از دستگاه، قلم کوتر در دست جراح قرار می گیرد و یک صفحه بیمار زیر بدن بیمار قرار داده می شود. جریان از الکترودها عبور کرده و اختلاف چگالی بین دو الکترود باعث حرارت زیادی می شود که بافت را برش می دهد.

اجزای دستگاه الکتروکوتر

– قلم تک قطبی یا مونوپولار: این وسیله قلم الکتروکوتر یا الکترود فعال نامیده می شود که برای برش یا انعقاد در دست جراح قرار می گیرد. بر روی آن دو دکمه برای برش Cutting یا انعقاد Coagulation وجود دارد.

– الکترودهای قلم تک قطبی برای برش یا انعقاد: ابعاد این الکترودها بر حسب نوع جراحی انتخاب می شود و جنس آن باید مرغوب باشد و با داشتن سطح صاف، از چسبیدن به بافت بیمار جلوگیری شود.

– صفحه بیمار: این وسیله پلیت کوتر نیز نامیده می شود که کابل اتصال به دستگاه دارد و به آن الکترود غیر فعال نیز گفته می شود. بسته به توان خروجی دستگاه، جنس و ابعاد مختلف این صفحه انتخاب می شود. معمولا جنس آن از سیلیکون هادی است که نرم و انعطاف پذیر می باشد و در قسمت های مختلف بدن استفاده می شود. کابل آن 3 متری است و امکان اتصال به دستگاه آندوسکوپی و ECG را نیز دارد.

– پدال پایی: برای فعال کردن ژنراتورها از این پدال دوگانه استفاده می شود که رنگ زرد آن برای برش و رنگ آبی برای انعقاد استفاده می شود که هر کدام در شرایط مورد نیاز باید فشار داده شوند. این پدال ها ضد آب و ضد اشتعال هستند.

– پنست دو قطبی: این وسیله برای انعقاد بافت استفاده می شود و دارای کابل اتصال به دستگاه می باشد. تمامی قسمت های آن به جز دو سر آن با ماده عایق پوشیده شده است.

تجهیزات اتاق عمل در بازار تجهیزات پزشکی ایران

انواع مختلف تجهیزات اتاق عمل در بازار تجهیزات پزشکی ایران عرضه می شوند. هنگام خرید این تجهیزات باید دقت شود که از بهترین برند و با کیفیت ترین و دقیق ترین مدل انتخاب شود تا علاوه بر ایمنی بیمار در طی عمل جراحی، عملکرد جراح نیز دقیق باشد و با مشکل روبرو نشود. شما می توانید برای خرید انواع تجهیزات اتاق عمل به وبسایت فروشگاه درمان شو مراجعه نمایید.