هر آنچه درباره فشارسنج باید بدانیم

فشارسنج

هر آنچه درباره فشارسنج باید بدانیم

فشارسنج چیست؟

فشار خون یکی از مهم ترین عوامل سنجش سلامت قلب و عروق در افراد با سنین و شرایط بدنی مختلف است. معمولا با بالا رفتن سن یا در اثر برخی بیماری های ژنتیکی یا قلبی عروقی در سنین مختلف، تغییراتی در فشار خون افراد رخ می دهد که ممکن است تهدید کننده سلامت بدن باشد. بنابراین لازم است در چنین شرایطی فشار خون در شرایط مختلف و تحت نظر پزشک متخصص بررسی شده و در صورت لزوم داروهای مناسب تجویز شوند. هم چنین لازم است فشار خون بیمار به طور منظم و در معاینات دوره ای توسط پزشک کنترل شده و روزانه نیز توسط خود بیمار اندازه گیری شود. به همین منظور از انواع مختلف دستگاه های فشارسنج پزشکی استفاده می شود که در ادامه ی این مقاله به تفصیل آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم.

 

فشارخون و فشارسنج

 

فشار خون چیست؟

فشار خون نیرویی است که از طرف خون به دیواره ی رگ های بدن وارد می شود. این نیرو در واقع فشار سیستولیک(Systolic) بر روی فشار دیاستولیک(Diastolic) است که بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می شود. فشار سیستولیک به بالاترین فشار در ماهیچه های قلب درست پیش از پمپ کردن خون و انقباض آن گفته می شود. در مقابل، فشار دیاستولیک فشار ماهیچه ی قلب پس از پمپ کردن خون و رها شدن است. فشار خون به طور نرمال 120 بر 80 میلی متر جیوه است و در صورتی که عدد فشار خون بیمار بسیار بالاتر یا پایین تر از این مقدار باشد نشان دهنده  یک مشکل است. مشکلات فشار خون معمولا شامل فشار خون بالا و پایین و یا فشار خون نوسانی می شود که در این حالت بیمار به طور مداوم فشار خون بالا یا پایین ندارد بلکه تحت شرایط خاص مانند نوسانات روحی یا در اثر تغذیه ی نادرست، فشار خون به طور ناگهانی تغییر پیدا می کند.

 

فشار خون بالا(Hypertension):

 

فشار خون بالا بیماری ای است که در بیشتر موارد تا مدت ها علامتی از خود نشان نمی دهد و می تواند بسیار خطرناک باشد. افرادی که دچار فشار خون بالا هستند حتی در حین استراحت نیز فشار خون بالاتر از حد طبیعی دارند. این مشکل معمولا با بالا رفتن سن ایجاد می شود به خصوص در افرادی که سابقه  خانوادگی نیز دارند. اما ممکن است در اثر عدم رعایت تغذیه ی مناسب یا سایر موارد، فشار خون بالا در سنین مختلف و افرادی بدون سابقه  ژنتیکی نیز رخ دهد. به جز عوامل ژنتیکی، فشار خون بالا در اثر فاکتورهای زیر رخ می دهد:

 

  • چاقی و اضافه وزن
  • مصرف الکل
  • سیگار کشیدن
  • سن بالای 60 سال که می تواند یک عامل مهم در ایجاد فشار خون بالا باشد
  • مصرف بیش از حد نمک و چربی و مواد غذایی فرآوری شده
  • نداشتن تحرک کافی
  • استرس
  • مصرف قرص های ضد حاملگی یا برخی داروهای کاهش دهنده اشتها
  • عدم مصرف مواد غذایی سالم به طور منظم مانند میوه و سبزیجات
  • مصرف بیش از حد گوشت قرمز

افزایش فشارخون

فشار خون بالا در صورت عدم تشخیص و درمان می تواند مشکلات بسیاری مانند حمله های قلبی، سکته  مغزی، نارسایی قلب و ریه، مشکلات بینایی و نارسایی کلیه را با خود به همراه داشته باشد. بالا بودن فشار خون به 2 حالت اولیه و ثانویه تقسیم می شود. در پر فشاری اولیه، این بیماری 90% به دلیل عوامل ژنتیکی اتفاق می افتد و معمولا لازم است بیمار تا پایان عمر دارو مصرف کرده و رژیم غذایی و سبک زندگی خود را کنترل کند. در پر فشاری ثانویه که در 10% موارد رخ می دهد، بیماری در اثر شرایط محیطی یا مواردی که پیش تر ذکر شد رخ می دهد و ممکن است پس از مدتی با مصرف دارو و رعایت نکات مختلف بهبود پیدا کند.

 

فشار خون پایین(Hypotension):

مشکل فشار خون پایین به اندازه ی فشار خون بالا شایع نیست اما این بیماری هم خطرناک است و می تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد. در صورتی که فشار خون بیمار به طور مداوم کمتر از 90 بر روی 60 میلی متر جیوه باشد فشار خون پایین رخ می دهد. این مشکل بر جریان خون سراسر بدن تاثیر می گذارد. این بیماری علاوه بر بالا رفتن سن و عوامل ژنتیکی می تواند تحت تاثیر فاکتورهای زیر نیز رخ دهد:

  • کم آبی بدن
  • بارداری
  • مشکلات تیروئید مانند کم کاری یا پرکاری
  • دیابت
  • مصرف برخی داروهای خاص
  • مصرف بیش از اندازه ی داروهای فشار خون بالا
  • نارسایی قلب
  • آریتمی یا نامنظمی ضربان قلب
  • گشاد شدن عروق خونی
  • بیماری های کبدی

کاهش فشارخون

 

فشار خون پایین در صورت عدم پیگیری می تواند منجر به آسیب عضلات قلب و نارسایی قلب شود. هم چنین ضعف، درد قفسه سینه و سرگیجه را نیز با خود به همراه دارد. بنابراین لازم است با استفاده از روش های تخصصی و به طور مرتب بررسی شده و در صورت لزوم بیمار داروهای خاصی را مصرف کند. علاوه بر این لازم است نکات مختلف تغذیه ای و تغییراتی در سبک زندگی روزمره در جهت بهبود این مشکل یا کاهش علائم آن رعایت شود.

 

دستگاه فشارسنج:

حال با توجه به مشکلات فشار خون ذکر شده، به بررسی دستگاه هایی می پردازیم که برای تشخیص فشار خون بالا یا پایین استفاده می شوند. فشار خون با استفاده از دستگاهی به نام فشارسنج یا اسفیگمومانومتر(Sphygmomanometer) اندازه گیری می شود. این دستگاه در تمامی محیط های درمانی و هم چنین در منزل مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این دستگاه به طور منظم و روزانه برای افرادی که دچار مشکلات فشار خون هستند بسیار مهم و ضروری است. بنابراین لازم است دستگاه فشار سنج در منزل وجود داشته باشد و به راحتی مورد استفاده قرار گیرد. فشار سنج به این صورت عمل می کند که با بسته شدن یک کاف مخصوص اطراف آرنج یا مچ، جریان خون در شریان بیمار متوقف شده و سپس مجددا جریان می یابد و با شنیدن صدای نبض بیمار یا اندازه گیری آن توسط دستگاه، فشار خون اندازه گیری می شود.

 

فشار سنج ها دارای انواع مختلف جیوه ای، عقربه ای و دیجیتالی هستند که مدل های جیوه ای و عقربه ای بیشتر در محیط های درمانی و توسط کادر درمان استفاده می شوند. در حالی که فشارسنج های دیجیتالی مناسب استفاده در منزل هستند و استفاده از آن ها نیاز به تخصص یا مهارت خاصی ندارد. در ادامه به بررسی هر کدام از این مدل ها می پردازیم:

 

فشارسنج جیوه ای:

فشارسنج جیوه ای

فشارسنج جیوه ای یکی از قدیمی ترین دستگاه ها برای اندازه گیری فشار خون است. این دستگاه بسیار دقیق است و با استفاده از میلی متر جیوه در یک ستون جیوه فشار خون را اندازه گیری می کند. این وسیله بیشتر مناسب محیط های درمانی است زیرا اندازه گیری فشار خون به کمک آن نیازمند مهارت است. محبوبیت این نوع فشار سنج به دلیل راحت خواندن نتیجه اندازه گیری و همچنین عدم نیاز به کالیبراسیون دستگاه است. اما مشکلی که این دستگاه دارد وجود جیوه در ساختار آن است. زیرا جیوه یک ماده سمی است که در صورت آسیب یا شکستن دستگاه می تواند در محیط قرار گرفته و جذب بدن فرد شود و خطرات بسیاری را با خود به همراه داشته باشد. به همین دلیل چندین سال است که استفاده از این دستگاه ممنوع اعلام شده است و از دستگاه های دیگر که فاقد جیوه بوده و در ضمن دقت بالایی نیز دارند استفاده می شود. هم چنین دستگاه هایی با طرح جیوه در بازار تجهیزات پزشکی ارائه می شوند.

 

 

 

فشارسنج عقربه ای:

 

فشارسنج عقربه ای

فشارسنج های عقربه ای نیز از دقیق ترین انواع دستگاه های سنجش فشار خون هستند که استفاده از آن ها نیاز به مهارت دارد و توسط پزشکان یا پرستاران مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین فشار سنج های عقربه ای مناسب استفاده در محیط های درمانی هستند. نکته دیگر در رابطه با این دستگاه این است که حتما شخص دیگری باید فشار خون بیمار را اندازه گیری کند و خود فرد نمی تواند با استفاده از فشار سنج عقربه ای فشار خون خود را اندازه بگیرد. کاف فشارسنج عقربه ای دور بازوی بیمار بسته شده و توسط یک تلمبه پر از هوا می شود و شریان بیمار را می بندد. سپس هوای داخل کاف خارج شده و فشار هوا باعث حرکت عقربه ی دستگاه بر روی صفحه می شود. علاوه بر این در استفاده از فشار سنج عقربه ای از یک گوشی پزشکی یا استتوسکوپ(Stethoscope) استفاده می شود که پزشک توسط آن صدای قلب را شنیده و فشار خون را اندازه گیری می کند.

 

فشار سنج های عقربه ای دارای مدل های مختلف هستند که یا بر روی میز پزشک قرار گرفته و یا بر روی دیوار نصب می شوند. مدل هایی که بر روی دیوار نصب می شوند ثابت هستند و امکان جابجایی آن ها وجود ندارد. اما مدل های رومیزی معمولا پرتابل هستند و به راحتی در بخش های مختلف مراکز درمانی منتقل می شوند.

 

 

فشارسنج دیجیتالی:

 

فشار سنج های دیجیتالی آخرین گروه و جدید ترین مدل فشارسنج هستند که مناسب استفاده در تمام محیط های درمانی به خصوص منزل می باشند. زیرا استفاده از این دستگاه نیاز به مهارت خاصی ندارد. این دستگاه فشار را کاملا به صورت اتوماتیک اندازه می گیرد. فشار سنج های دیجیتالی دارای دو مدل مچی و بازویی هستند که مدل مچی به دلیل دقت پایین مورد استفاده قرار نمی گیرد. اما فشار سنج های دیجیتال بازویی دقت خوبی دارند و کاف آن ها دور بازوی بیمار بسته شده و فشار را به راحتی و به طور اتوماتیک اندازه گیری می کند. مزیت این دستگاه نسبت به مدل های قبلی این است که خود فرد می تواند توسط آن فشار خون خود را اندازه گیری کند و الزاما نیاز به شخص دیگری وجود ندارد. زمان اندازه گیری فشار خون با استفاده از فشار سنج دیجیتال بسیار کوتاه است و نتیجه اندازه گیری شده به صورت خوانا بر روی یک صفحه نمایش نشان داده می شود. به طوری که افراد مختلف بخصوص افراد مسن می توانند عدد نمایش داده شده را به راحتی بخوانند.فشارسنج دیجیتال

 

علاوه بر این، فشار سنج دیجیتالی می تواند پارامتر های دیگر مانند ضربان قلب را اندازه گیری کند و در صورت نامنظم بودن ضربان قلب، آریتمی را تشخیص دهد. مزیت دیگر این دستگاه نسبت به سایر مدل های فشار سنج، امکان ذخیره اطلاعات در حافظه دستگاه است. اکثر دستگاه های فشار سنج دیجیتالی دارای حافظه داخلی هستند که تعداد زیادی از نتایج اندازه گیری شده را با ذکر تاریخ برای یک یا دو نفر ذخیره می کنند. این ویژگی بخصوص در شرایطی قابل اهمیت است که پزشک معالج نیاز به گزارشی از فشار خون بیمار در طی مدت زمان مشخص دارد. این اطلاعات ذخیره شده در اکثر موارد قابل انتقال به کامپیوتر و قابل ارسال هستند.

فشار سنج های دیجیتالی دارای سیستم های هشدار مختلف هستند. به طور مثال در صورتی که فرد در حین اندازه گیری تکان بخورد یا صحبت بکند و یا بدن وی در موقعیت درستی نباشد دستگاه هشدار می دهد که عدد اندازه گیری شده درست نمی باشد. هم چنین اگر عدد فشار خون بیش از حد بالا یا پایین باشد آلارم دستگاه به صدا در می آید.

 

 

در اندازه گیری فشار خون باید به چه نکاتی توجه شود؟

 

  • لازم است بیمار حداقل 5 دقیقه قبل از اندازه گیری فشار خون ثابت نشسته باشد و استراحت کرده باشد.
  • حداقل 30 دقیقه پیش از اندازه گیری از مصرف چای، قهوه و سیگار خودداری شود.
  • بهتر است دست بیمار بر روی یک تکیه گاه مناسب قرار گیرد.
  • به منظور اندازه گیری فشار خون برای اولین بار، بهتر است هم از دست راست و هم از دست چپ اندازه گیری انجام شود و دستی که فشار بیشتری را نشان داد برای دفعات بعدی نیز جهت اندازه گیری فشار خون استفاده شود.
  • بهتر است بیشتر از روزی یک بار فشار خون اندازه گیری نشود زیرا ممکن است باعث وسواس و استرس بیمار شود.
  • هنگام گرفتن فشار خون، بیمار صحبت نکند و پاها را روی هم نیانداخته باشد.
  • در بستن کاف فشار سنج، لبه ی پایینی کاف باید 2 تا 3 سانتی متر بالاتر از گودی آرنج باشد.

نحوه استفاده از فشارسنج

 

هنگام خرید دستگاه فشار سنج باید به چه نکاتی دقت شود؟

 

  • دقت اندازه گیری دستگاه فشار سنج از اهمیت بالایی برخوردار است. پس بهتر است حتما برند و مدلی تهیه شود که با توجه به هدف استفاده از آن (در محیط درمانی یا منزل) بالاترین دقت اندازه گیری را داشته و حتما کالیبره باشد. این عامل بسیار مهم است زیرا دستگاه فشار سنج در واقع مانند یک پزشک خانگی عمل می کند.
  • گارانتی یا ضمانت نامه ی دستگاه و خدمات پس از فروش آن.
  • حافظه ی داخلی دستگاه و قابلیت ذخیره ی تعداد زیادی از نتایج برای حداقل یک ماه.
  • دوام باتری دستگاه و امکان عملکرد دستگاه با برق و باتری.
  • کاف دستگاه باید برای اندازه های مختلف بازو قابل استفاده باشد و هم چنین به راحتی دور دست بسته شده و پوست دست را ناراحت نکند. در ساختار کاف نباید از لاتکس استفاده شود زیرا ممکن است در بعضی افراد حساسیت ایجاد کند.

 

 

فشارسنج در بازار تجهیزات پزشکی ایران:

انواع مختلف دستگاه فشارسنج در بازار تجهیزات پزشکی ایران وجود دارد. هنگام خرید این وسیله باید دقت شود که مدل مناسب آن با توجه به این که در منزل یا محیط درمانی استفاده می شود انتخاب شود. هم چنین لازم است دستگاه کالیبره باشد و دقت اندازه گیری بالایی داشته باشد. کاف انواع فشار سنج باید راحت بوده و فاقد لاتکس باشند. در فشار سنج های دیجیتالی، حافظه ی دستگاه، اندازه گیری ضربان قلب و آریتمی و هم چنین هشدارهای مختلف آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

شما می توانید با مراجعه به وب سایت درمان شو، انواع مختلف فشار سنج را مشاهده کرده و با بهره گیری از مشاوره و راهنمایی گروه درمان شو، مناسب ترین فشار سنج را خریداری نمایید.